DENİZ BİYOLOJİSİ

VE

BALIKÇILIK

TERİMLER VE TANIMLAR

Prof. Dr. Ferit Bingel

Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Deniz Bilimleri Enstitüsü

Erdemli-Mersin

1. Müsvedde 22 Mayıs 2006

3. Müsvedde 30 Haziran 2006

5. Müsvedde 03 Ekim 2007

7. Müsvedde 10 Temmuz 2008

8. Müsvedde 20 Temmuz 2012

9. Müsvedde 15 Nisan 2016

ã Bu kurumun sitesinde yazarın sunmuş olduğu bilgiler zorunlu olarak Orta Doğu Teknik Üniversitesi-Erdemli Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün görüş ve düşüncelerini yansıtmamaktadır. Burada yer alan ve tarafınızdan kopya edilen bilgiler yalnız kişisel ya da bilgi edinme amacıyla kullanılabilir, dağıtılamaz, değiş tokuş edilemez, değiştirilemez, satılamaz, aktarılamaz, her hangi bir şekilde iş, ticaret ve kamuya açık amaçlı kullanılamaz. Sözlük, yazarının yazılı izni olmadan kopyalanamaz, çoğaltılamaz, değiştirilemez, yayınlanamaz, aktarılamaz, herhangi bir şekilde dağıtılamaz. Verilen bilgilerin herhangi bir şekilde kullanımından doğacak kayıp ve zararlardan, hiçbir şekilde, ne hazırlayan ne de yer aldığı sitede daha önceki adlandırılmalar ve sunumlarından sorumlu tutulamaz.

Kaynak verme: BİNGEL, F., 2016: www.ims.metu.edu.tr/DenizSozluk.html

ÖNSÖZ (9. Müsvedde)

20-25 yıl önce Sayın Prof. Dr. Ahmet Kocataş deniz bilimlerinin, deniz biyolojisi ve balıkçılık ilgi alanına giren konularda bir terimler tanımlar çalışması yapmamızı önermişti. Bu önemli öneri her ne kadar hoşuma gittiyse de geçen süre içerisinde sayın hocamla bu çalışmayı gerçekleştirmek ne yazık ki kısmet olmadı.

Bu çalışmada öncelikle Türkçede deniz biyolojisi ve balıkçılık konularıyla ilgilenenlerin karşılaşabilecekleri terimlere yer verilmektedir. Türkçe kelimelerin yanına yabancı dil konusunda zorluk çekenlere yardımcı olmak amacıyla İngilizce karşılıkları da konulmuştur.

İlgilerinize sunulan bu çalışmada bir çok kaynaktan yararlanılmış ve gelecekte de yararlanılacaktır. Ancak şimdilik en çok kullandığım ve yararlandığım üç kaynağı burada özel olarak anmak isterim. Bunlardan biri Dictionary of Ichthyology, Brian W. Coad ve Don E. McAllister, 2005’tir. Diğeri ise Türkiye kıyıları ve Akdeniz’de bulunan balıkların kısa ve genel özelliklerini aldığım Froese, R., Pauly, D., (Edits) 2006: FishBase’dir. Üçüncü kaynak ise balık ailelerine ilişkin bilgileri derlediğim http://www.en.wikipedia.org/wiki/’dir. Çok sık yararlandığım bu siteler kaynakçada bir kez verilmekledir.

Sunulan bu 9. müsveddeye Deniz Biyolojisi alanında bulunan ve özellikle balıkçılık açısından önemli olup Akdeniz sular siteminin içerisinde yer alan kıyılarımızdaki omurgasızlara ilişkin bilgiler eklenmiştir. Burada da bir FAO yayını olan ve editörlüğünü Fischer et al'in 1987'in yaptıklerı "Fiches FAO d'identification des espèces pour les besoins de la pêche" adlı yayından yararlanılmıştır.

Dokuzuncu Kalkınma Planı ÖİK çalışmalarında üzerinde durduğum bu konuyu Prof. Dr. Bayram Öztürk’e açmıştım. Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) Yönetiminin deniz bilimleri alanında bir sözlük çalışma grubu oluşturduğunu Nisan 2006 etkinlikleri duyurusundan memnuniyetle öğrenmiş bulunuyorum. Görülüyor ki burada önemli bir eksiklik ve ihtiyaç var. Görüş, öneri ve eleştirilerinize sunulan bu çalışmamla anılan eksikliğin kısmen giderilmesine katkı sağlayabilmeyi umarım.

Dawkins’in bir kez söylediği gibi ...”sözcükler bizim hizmetkarımızdır, efendilerimiz değil, sözcükleri farklı amaçlar doğrultusunda kullanmak işimizi kolaylaştırır”... (Dawkins, R., 2003, sayfa 2 ve 20). Bu anlamda çabamın gerçekten işlerin kolaylaşmasına katkı sağlamasını ümit etmekteyim.

Saygılarımla.  Ferit Bingel

E-Mail: bingel@ims.metu.edu.tr

ÖNSÖZ (8. Müsvedde)

7. müsvedde için sunulan önsöz geçerli olmak kaydıyla 9. müsvedde olarak sunulan bu çalışma öncekine göre biraz daha genişletilmiş bazı güncel konu ve yaklaşım ve bunlara ilişkin son bilgiler eklenmiştir. Kısa eklemeler ve bazı tali değişiklikler hariç önemli sayılabilecek eklerden biri deniz koruma alanlarına ilişkin tartışmalar (Arntz, W. E., & Laudien, J., 2010) ile Akdeniz ve Akdeniz Sular sisteminde rastlanan türlerin ait oldukları ailelere ait bilgilerin eklenmesidir. Burada da en çok ve sık yararlanılan kaynaklar http://www.en.wikipedia.org; http://www.Fishbase.org; http://www.fao.org ve yine bir FAO/EC kapsamında Fisher et al’in (1987) editörlüğünde çıkan eserlerdir.

9. Müsvedde de Türkçe yazım hataları ile istenmeden oluşmuş diğer bazı hatalar giderilmeye çalışılmıştır. Birçok Türkçe adı olan bir balığın yaygın kullanılan adı kalın harflerle verilmektedir. Öncekinin aksine burada ailelere ait bilgiler Latince isimlerde verilmektedir. Farklı ve ikili isimlendirme sistemine uymayan adların asıl olarak kullanılması çelişkilerin oluşmasına yol açmaktadır.

Burada da çabalarımın kullanıcıların işlerini kolaylaşmasına katkı sağlamasını ümit etmekteyim.

Saygılarımla.  Ferit Bingel

E-Mail: bingel@ims.metu.edu.tr

® işareti bakınız anlamında kullanılmıştır.

µ ilişkilidir

kıs kısaltma

TL tam boy – total boy

TEŞEKKÜR (9. Müsvedde)

Nisan 2006’de enstitü içi görüşe, Mayıs 2006’da dış görüşe açılan çalışma ikinci müsvedde dahil Sayın Doç. Dr. Nilgün N. Kubilay tarafından gözden geçirilmiştir. Sayın Kubilay’a zahmet ve katkıları için teşekkürlerimi sunarım.

8. ve 9. müsveddelerde yardımlarını gördüğüm Yrd. Doç Dr. Devrim Tezcan'a da teşekkür ederim.