P [son güncelleme 21 Şubat 2013]

P1 (kıs) [P1] Göğüs yüzgeci.

P2 (kıs) [P2] Karın yüzgeci.

paçoz balığı [flathead mullet] ® Mugil cephalus.

Padina pavonia (?) [marine peacock’s tail] ® Padina pavonica.

Padina pavonica (?) [marine peacock’s tail] Sin. Padina pavonia. Esmer algdir. Tallus yelpaze gibi olup güneşe bakan tarafı kireçtaşı birikmesi nedeniyle beyazımsı renktedir. Çok-çubukludur (polystick). Kenarlarından büyür. Üreme eş-yapılı digenetik döngü ile olur. Boyu 5 - 15 cm'dir. Bol ışık alan infralitoral katmanın tabanında yaşar. Türkiye'nin Ege ve Karadeniz kıyılarında bulunur. Elle hasad edilir. Gizil besin ve tıbbi kullanımı vardır.

Pagellus acarne (yabani mercan, kırma mercan, kırmamercan balığı) [axillary seabream] Taban-yüzücü (bentopelajik) ve okyanus-göçerdir (okyanodromdur). 500 m derinliğe kadar rastlanır. Boyu TL= 45 cm olabilir. Ticari balıkçılığı vardır. Erinler değişik zemin üzerinde daha çok 40-100 metre derinliklerde, gençleri kıyıya daha yakın bulunur. Et-ot-oburdur (omivordur) fakat hayvansal gıdayı tercih eder.

Pagellus bogaraveo (mandagöz mercan, mercan, mandagözmercan balığı) [blackspot seabream] Taban-yüzücü (bentopelajik) olup 700 m derinliğe kadar rastlanır. Boyu TL=90 cm ve ağırlığı 4 kg kadar olabilir. Ticari balıkçılığı vardır. Değişik yapılı tabanda bulunur. Et-ot-oburdur (omnivordur) fakat hayvansal besini tercih eder. Tezerlik (protandri) gösterir yani önce erkek, sonra 20-30 cm boylarında dişi olur.

Pagellus erythrinus (kırma mercan, mercan, kırma, mercan balığı) [common pandora] Taban-yüzücü (bentopelajik) olup 300 m derinliğe kadar rastlanır. Boyu TL=70-80 cm ve ağırlığı 3 kg’dan fazla olabilir. Ticari balıkçılığı vardır. Kıyısal kesimde farklı zemin üzerinde bulunur. Kışın derine iner. Et-ot-oburdur (omnivordur) fakat hayvansal besini tercih eder. Tezdişi (protogir) erseliktir (hermafrodittir). Dişiler 3 yıl sonra ya da @20 cm boydan sonra erkek olur.

Pagrus auriga (çizgili mercan) [redbanded seabream] Okyanus-göçer (okyanodrom) ve taban-yüzücüdür (bentopelajiktir). 170 m derinliğe kadar rastlanır. Boyu TL=90 cm’den büyük olabilir. Ticari balıkçılığı vardır. Sert zeminde yaşar.

Pagrus caeruleostictus (yalancı trança, trança, antenli mercan) [bluespotted seabream] Okyanus-göçer (okyanodrom) ve taban-yüzücüdür (bentopelajiktir). Acı-suya girer ve 200 metre derinliğe kadar rastlanır. Boyu TL=100 cm’den fazla olabilir. Ticari balıkçılığı vardır. Sert zeminde yaşar. Gençleri kıyıya yakın dururken erinler derindedir. 2 yılda erinleşir. Yumurtlama göçü kıyıya koşuttur (paraleldir). Kesintili olarak ilkbahar ve sonbaharda yumurtlar.

Pagrus pagrus (fangri, mercan, mercan fangri, sinagrit, trança balığı, mercan balığı) [common seabream] Okyanus-göçerdir (okyanodromdur). 0-250 metre derinliklerde rastlanır. Boyu 91 cm ve ağırlığı 8 kg kadar olabilir. Ticari balıkçılığı ve yetiştiriciliği yapılmaktadır. Kaba çakıllı, kayalık ve kumlu tabanda bulunur. Soyu tehlike altındaki türler içerisinde yer almaktadır.

PAH (kıs) [Polycyclic Aromatic Hydrocarbons] Polisiklik aromatik hidrokarbonlar. Çevresel kirleticiler olarak balık ürünlerinde bulunan az miktarlardaki poliaromatik hidrokarbon. Yüksek değerler, petrol ve petrol ürünleri kirliliğinden gelmektedir. Bazı PAH’lar kanserojendir. Tütsülenmiş balıkta tütsülenmemiş olandan bir kaç kat (10 kat) daha fazla olabilir.

pala [wash, blade] Küreklerin enli ve yassı kısmı.

Palaemon adspersus (teke) [Baltic prawn] Küçükten orta boya kadar (en çok 8 cm ve geneli 3 - 6 cm) olan karideslerdir. Tekdüze saydam görünümlü olup bantlar yoktur. Türkiye'nin tüm deniz kıyılarında bulunur. Mansap ve lagünlere girer. Taban üstünde 1 m ile 10 m arasında ve deniz çayırlarında görülür. Avcılığı yapılmaktadır. Satış fiyatı yem düzeyindedir.

Palaemon elegans (teke) [rockpool prawn] Küçükten orta boya kadar olan karidestir. Şeffaftır. Karınsal bölmelerin arka kenarı enine koyu bantlıdır. Boyu en çok 6 cm kadar olabilir, sıklıkla rastlanan boyu 3 - 5 cm'dir. Avcılığı yapılmaktadır. Pazarı yem amaçlıdır.

Palaemon serratus (teke, küçük karides) [common prawn] Sin. Leander serratus. Orta boylu (en çok 11 cm ve sıkça rastlanan boyu 5 - 8 cm olan) karidestir. Yüzen kabuklulardan olup rengi pembemsidir. Gövde saydam olup yatay bantlıdır. Karınsal bölmeleri koyu çizgilidir. Gözleri arasında dikkati çeken yukarı kıvrık uzantısı (rostrum) bulunur. İlk beş bölmede (segment) kenarlardan yassı, yüzme ayakçıkları yer alır. Göğüsteki (toraks) ilk üç uzantı beslenme amaçlı değişime uğramıştır. Deniz çayırları ve kayalık tabanda demersal olup kıyısal kuşakta 10 m derinliğe kadar yayılır. Türkiye'nin tüm deniz kıyılarında bulunur; ancak Karadeniz kıyısında enderdir. Yem amaçlı da satılır.

Palaemon xiphias (teke) [Posidonia prawn] Küçükten orta boya kadar olan karidestir. Rengi tekdüze yeşilden esmer-yeşile çalar. Şerit ve benekli değildir. Maksimum boyu 6,5 cm, geneli ise 3 6 cm kadardır. Kıyısal deniz kesiminde ve Posidonia çayırlarında demersaldir. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege sahillerinde bulunur. Avcılığı vardır. Yem olarak kullanılır.

Palaemonetes antennarius (hayalet karides) [pond shrimp] Küçük boylu karidestir (en çok 4,5 cm, erkekleri daha küçüktür). Gövde saydam olup üzerinde birkaç dağınık benek (renk hücreleri - kromatofor) bulunur. Deniz kulakları ve mansaplarda, yosunlu yumuşak tabanda yaşar. Türkiye'nin güney Ege kıyılarında bulunur. Nadiren avlanır.

Palaemonidae (?) [?] Gövdeleri genelde pürüzsüzdür. Yürüme bacaklarının ilk ikisi kıskaçlıdır. Küçükten orta boya kadar olan bu karides ailesi bireyleri deniz, acı-su ve tatlı-sularda yaşarlar. Balıkçılık açısından önemli türleri barındıran Palaemoninae alt ailesi 137 cinste ve 950 türü kapsamaktadır.

palamar [backstrop] 1- Kapı ile ağ arasındaki halat. Dip trolünde bu bağlantı için kalın, çoğunlukla kurşunlu halat kullanılırken orta su trolünde AB ülkelerinde galvanizli çelik halat(lar) kullanılmaktadır.

palamar [warp, hawser] 2- Gemi ve tekneleri bağlamada kullanılan kalın halat.

palamar şamandırası [moorning buoy] Gemilerin limanda yer işgal etmemek için baştan ve kıçtan bağlandıkları şamandıra.

palamarcı [hawser] ® Çımacı.

palamut [Atlantic bonito] 1- ® Sarda sarda.

palamut [skipjack tuna] 2- ® Katsuwonus pelamis.

palamutvonozu [Atlantic bonito] ® Sarda sarda.

palanga [fish tackle] 1- Torbadaki balıkların boşaltılmasında kullanılan (tek ya da çift dilli) makaralı düzenek.

palanga [tackle, jigger] 2- Ağır malzemeyi çift taraflı konulmuş (tek ya da çift dilli) makaralarla kaldırmak için kullanılan düzenek.

palanga direği [gin pole, stout pole] ® Bumba. ® Bum.

palaska balığı [silver scabbardfish] ® Lepidopus caudatus.

palat [palate] Ağız tavanı. Damak

paleoekoloji [paleoecology] Soyu tükenmiş canlıların günümüzde yaşayanlarla ilişkisini ve evrim sırasındaki fiziksel koşulları inceleyen bilim dalı.

paleoihtiyolog [palaeoichthyologist] Fosil balıkları inceleyen bilim insanı.

paleoklimatoloji [paleoclimatology] Jeolojik süreçlerdeki (geçmiş) iklimselliğin incelenmesi.

paleoniskoit pul [paleaoniscoid scale] ® Ganoit pul.

paleontoloji [paleontology] Yerküredeki eski yaşam ya da eski yaşamdan kalanları (fosilleri) inceleyen bilim.

Paleosen [Palaeocene] Tersiyer dönemde jeolojik çağ. 65-55 milyon yıl öncesinde kuşlar ve ilkel memelilerin ortaya çıktığı dönem.dönem.

Paleozoik [Paleozoic] Kambriyen, Ordovisyen, Silur, Devon, Karbonifer ve Permiyen dönemlerini içine alan jeolojik dönem. 570-245 milyon yıl öncesi dönem.

Palinuridae (dikenli ıstakozgiller) [spiny lobsters, langouste, rock lobsters] Aile çoğunlukla sıcak sularda yayılır. Kaya aralıkları ve oyuklarda barınırlar. Gece avlanırlar. Bazen uzun gruplar halinde göç ederler. Yönlerini koku, tad alma ve dünyanın manyetik alanını kullanarak bulurlar. Antenlerini dış iskeletlerine sürterek ses çıkartırlar. Birlikte bulunurlar. Orta ve büyük boylu kabukludurlar (Crustacea). Karapaks yuvarlak olup neredeyse silindir gibidir. Yürüme bacaklarının 5. çifti pati kıskaç ile donatılmıştır. Birçok türü parlak renkli ve bant ve beneklerle süslüdür. Ailede yaklaşık 60 tür yer almakta olup bunlardan yalnız üçü Akdeniz'de yaşamaktadır. Karapaks ön kenarı kuyruk ucu arası boyu 35 - 50 cm kadardır.

Palinurus [rock lobster, spiny lobster, languste] ® Böcek.

Palinurus elephas (böcek) [common spiny lobster] Sin. Palinurus vulgaris. Karapaks hemen hemen sildir şekillidir; ard çeyreği daha geniştir. Rengi kızıl kahverengi fonda esmer -pembedir. Karın kısmı koyudur. Simetrik sarımcı leke bulunur. En çok 50 cm boya ulaşır. Çoğunluğu 20 cm ile 40 cm arasındadır. Sıklıkla kayalık kesimde ve nadiren kumlu tabanda rastlanır. 15 m'den 160 m derinlikler arasında görülür ancak çoğunluğu 10 m ile 70 m'ler arasında yer alır. Türkiye'nin Marmara ve Ege Denizi kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Palinurus vulgaris (böcek) [common spiny lobster] ® Palinurus elephas.

paludaryum [paludarium] Kuru karasal kısmı ile suyu olan akvaryum.

pamuk balığı [blue shark] 1- ® Prionace glauca.

pamuk balığı [sand tiger shark] 2- ® Carcharias taurus.

pamuk balığı [smalltooth sand tiger] 3- ® Odontaspis ferox.

pamukçuk balığı [silvery cod] ® Gadiculus argenteus argenteus.

pan [pan] 1- Doldurma, sığ havuz ya da göl.

pan- (önek) [pan-] 2- Her, hepsi, tüm. Pankromatik (panchromatic)-Her renkten ışığa tepki veren.

Pandalidae (?) [pandalid shrimp] Küçükten orta boya kadar olan karideslerdir. Ailede birçok deniz türü bulunmakta olup çoğu derin-suda yaşar ki bunlar iri türler olup balıkçılığın ilgi alanındadır.

Pandalus crassicornis (?) [green shrimp] ® Chlorotocus crassicornis.

Pandorina [Pandorina] Onaltı hücreden oluşan kamçılı canlı.

panel [panel] Birleştirilmiş ağ parçalarından (pafta) oluşan ağ.

pankreas hastalığı [pancreas disease] Denizel evredeki Alabalıkgillerde pankreasın bozulmasına (yozlaşmasına) ve bu yolla yüksek ölümlere neden olan viral hastalık.

panmiktik popülasyon [panmictic population] Tüm bireylerin çiftleşmeye eşit düzeyde hazırlıklı olduğu popülasyon.

Panturichthys fowleri (?) [?] Tabansaldır (demersaldır) ve 25-60 metrelerde rastlanır. Tür hakkında mevcut bilgi azdır.

pap [pup] Fok bebeği, fok yavrusu. Köpek balığı yavrusu.

papağan balığı [parrotfish] 1- ® Sparisoma cretense.

papağan balığı [pearly razorfish] 2- ® Xyrichtys novacula.

Papağan-balığıgiller [parrotfishes] ® Scaridae.

papaz balığı [damselfish] ® Chromis chromis.

Papaz-balığıgiller [damselfishes, clownfishes] ® Pomacentridae.

papilla [papilla] Meme ucu gibi küçük etsi kabarcık.

par [parr] ® Parmakboy.

par imi [parr mark] Genç alabalıkgil bireyinin vücudunun yan taraflarındaki koyu leke.

par lekesi [parr mark] ® Par imi.

para- (önek) [para-] Yanında, yan tarafında. Paranükleus (paranucleus)-Çekirdeğin yanındaki küçük çekirdek.

Parablennius gattorugine (horozbina, bantlıhorozbina balığı) [tompot blenny] Tabansaldır (demersaldır) ve göçmez. 3-32 m derinliklerde rastlanır. Boyu TL=39 cm olabilir. Ticari balıkçılığı önemsizdir. Alacakaranlıkta aktiftir. Birçok dişinin yumurtasını erkek korur. Yumurtaları tabansal olup yapışkandır.

Parablennius incognitus (horozbina) [?] Tabansaldır (demersaldır). Boyu TL=6,5 cm olabilir. Kayalık kıyıda, sığ suda bulunur. Et-ot-oburdur (omnivordur). Yumurtaları tabansal olup yapışkandır.

Parablennius rouxi (horozbina) [longstriped blenny] Tabansaldır (demersaldır). Boyu TL=8 cm olabilir. Sığ sularda bulunur. Işıklı kayalıklar ve kaba çakıllı yerlerde rastlanır. Erkekleri dar yarık ve çukurlarda durur. Bulunduğu yerden çıkar ve geri girer. Dikey yüzer. Düşmanlarını ağzını açarak, yanını göstererek ve çarparak korkutur. Dişi erkeğin bulunduğu kovuğa yumurta bırakır. Yumurtaları erkek korur. Yumurtaları tabansal olup yapışkandır.

Parablennius sanguinolentus (horozbina) [rusty blenny] Tabansaldır (demersaldır). Göç etmez. Boyu TL=20 cm olabilir. Ticari balıkçılığı önemsizdir. Yosunla (algle) kaplı ışıklı kayalıklarda bulunur. Yumurtalar tabansal olup yapışkandır.

Parablennius tentacularis (kahküllühorozbina balığı, horoz-bina) [tentacled blenny] Tabansal (demersal) olup 3-15 metrelerde rastlanır. Boyu TL=15 cm olabilir. Balıkçılığı yoktur. Kumlu zeminde bulunur. Yarıklarda saklanır. Yumurtaları tabansal olup yapışkandır.

Parablennius zvonimiri (horozbina) [Zoanimir's blenny] Tabansaldır (demersaldır). 6 metre derinliğe kadar yayılır. Boyu TL=7 cm olabilir. Kayalık altı ya da mağara gibi hafif aydınlık kesimlerde bulunur. Yumurtaları tabansal olup yapışkandır. Çökel ya da yosunlar (algler) üzerindeki malzemeyle (periphyton) beslenir.

Paracentrotus lividus (?) [stony sea urchin] Gövde hafif basıktır. Dikenleri mor, yeşil, zeytuni, esmer ya da kızılımsı; çıplak kabuk yeşil, anüs çevresi mordur. Çapı en çok 7 cm olup dikenleri 3 cm'ye ulaşır. 0 - 80 m'ler arasında yayılır. Marmara Denizi ve aralıklı topluluklar halinde Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

parafiz [paraphyses] Yaralardaki (ya da üreme organlarındaki) sistlerin arasına yerleşmiş, az çok değişikliğe uğramış, steril bitkisel hücrelere sahip hücreler ya da ipliciklerdir.

paraketa [speed log] ® Parakete.

parakete [setline] 1- Çok oltalı av aracı.

parakete [speed log] 2- Gemi ya da teknenin hızını ölçen alet.

paralel evrim [parallel evolution] ® Koşut evrim.

paralel havuzlar [parallel ponds] ® Koşut havuzlar.

Paralepididae (Yalancı-turnagiller) [barracudinas] Actinopterygii sınıfı, Aulopiformes takımı, Paralepididae ailesi 12 cins ve dünyaya yayılmış 50 derin deniz balığını içermektedir. Gövde uzunca ince ve silindirimsidir. Göz iridir. Yüz sivri, ağız uçtadır. Alt çene çok az öne çıkıktır. Dişler çengelimsidir. Yüzgeçlerde sert ışın yoktur. Sırt yüzgeci kısa ve tektir. Yağ yüzgeci dışkıl (anal) yüzgecin hizasında yer almaktadır. Yağsı karın yüzgeci vardır. Yanal çizgi rahat görülebilir. Pullar, varsa çemberimsi (sikloid) ve dokununca kaygan olup kolayca kopabilir. Yüzme kesesi yoktur. Yetişkinlerde sırt genelde esmerimsi bazen de siyah şeritli ve gümüşidir. Boyları 15- 50 cm arasındaki orta boya kadar olan balıklardır. Orta ya da erin yüzücülerdir (800 m).

Paralipophrys trigloides (horozbina) [grey blenny] Tabansaldır (demersaldır). Kayalık kıyıda bulunur. Su dışında kayaların üstünde durabilir. Su dışında durduğunda hava solur. Gece aktiftir. Boyu TL=13 cm olabilir. Yumurtaları tabansal olup yapışkandır.

Paramecium [Paramecium] Terliksi hayvan.

paramesyum [Paramecium] ® Paramecium.

parametre [parameter] Türkçe karşılığı değişken ya da değiştirge’dir. Daha çok değişken olarak anlaşılmakta ve kullanılmaktadır. Bir stok ya da popülasyonun bazı özelliklerini tanımlayan bir ölçüm değerini, bir sabiti, gerçek bir sayıyı belirtmek için kullanılabildiği gibi sanal (imaginary) olarak ta kullanılabilmektedir.

paramilon [paramylon] Karbonhidrattır (glükoz tabanlıdır), Öglenalarda (Euglenophyta) bulunur.

paramorf [paramorph] Bir türün çevresel etkiler nedeniyle değişiklik gösteren ancak kalıtsal yapısı değişmeyen grubu.

Parapandalus narval (?) [narval shrimp] Sin. Parapandalus pristis. Orta boyludur. Gaga-nurundan - telsona tam boyu genelde 5 cm ile 12 cm arasındadır. Gaga burun hariç boyu 9,5 cm kadardır. Rengi şeffaf-beyaz olup parlak kırmızı bantlıdır. Çamurlu, kumlu-çamurlu ve sert (kayalık) tabanda demersal olup 10 m ile 920 m'ler arasında görülür ancak genellikle ve daha çok 200 m ile 400 m'ler arasında yaygındır. Türkiye'nin güney Ege kıyısında bulunur. Avcılığı yapılmaktadır.

Parapandalus pristis (?) [narval shrimp] ® Parapandalus narval.

parapatrik [parapatric] Komşu fakat kesişmeyen dağılımlar.

Parapenaeus longirostris (derin-su pembe karidesi) [deep-water (deep sea) pink shrimp] Gövde tüysüz, sırt kılsızdır. Gaga burnu turuncu kızıl ya da açık kırmızıdır. Karapaksın alt kısmı şeffaftır. Total boyu erkeklerde 16 cm, dişilerde 19 cm'dir. Sıkça rastlanan boyları erkeklerde genelde 8 - 14 cm dişilerde 12 - 16 cm'dir. Kumlu çamurlu ve çamurlu taban üstünde 20-700 m'ler arasında yayılır ancak çoğunlukla 70 m ile 400 m'ler arasında rastlanır. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur. Ticari avcılığı vardır.

parapodyum [parapodium] Çokkıllı halkalı solucanlarda yürüme görevi yapan ve halkaların dış yanında yer alan tüpsü uzantı.

pararostrum [pararostrum] Otolitin ön ucu.

paravivipar [paravivipare] Yumurtladıktan sonra yumurtaların dişi ya da erkek tarafından bir kuluçka kesesinde taşınan ve sonra kesenin açılıp yavruların dışarıya salındığı türlerdeki üreme şekli. Örnek; deniz atı. Keseli hayvanlar paravivipar değildir.

parazit (asalak) [parasite] Heterotrof organizmadır, diğer canlı organizmaların sırtından geçinerek büyür.

parazit erkek [parasitic male] ® Asalak erkek.

parazitizm [parasitism] ® Asalaklık.

parazitoloji [parasitology] Asalak bilimi.

parçacık boyu [particle size] Uluslararası Wentworth-Udden ölçütlerine göre çökellerdeki (sediman) tane boyu aralıkları şunlardır:

Boy aralığı	Parçacık adı		Boy aralığı	Parçacık adı
>256 mm	[boulder]	Kaya	1/16-2 mm	[sand]	Kum
64-256 mm	[cobble]	Kaba taş	1/256-1/16 mm	[silt]	Balçık
4-64 mm	[pebble]	Çakıl taşı	<1/256 mm	[clay]	Kil
2-4 mm	[gravel]	İnce çakıl

parçacık izleme modeli [particle trajectory model] Atmosfer taşınım modellerinde parçacıkların gidiş yollarını izlemede kullanılan model.

parçacık madde [particulate matter, suspended solids] 1- Uygun dar gözlü (Whatman GFC – 0,22 µm ya da 0,45 µm Millipore) filtresinden süzülen sudan filtrede arta kalan maddelerin ağırlığıdır.

parçacık madde [particulate matter] 2- Su ya da havada asılı durabilen, görünmeyen parçacıklar.

parçacıkla beslenme [particulate feeding] Yem olan zooplankton ya da balığı tek tek avlayıp yeme.

Parexocoetus mento (uçan balık, uçankefal balığı) [African sailfin flyingfish] Yüzücü (pelajik), okyanus-göçerdir (okyanodromdur). 0-20 m derinliklerde rastlanır. Boyu TL=12-13 cm olabilir. Ticari balıkçılığı önemsizdir. Kızıldeniz’den Akdeniz’e göçerek yerleşmiştir. Sudan çıkarak su üstünde süzülebilir.

parietal [parietal] Genelde duvara ait, çepere bağlı anlamındadır. Örneğin, parietal bir plastid hücre çeperinin yakınında yerelleşmiş bir plast’tır.

parlak kıral [opah] ® Lampris guttatus.

Parlak-kıralbalığıgiller [opah] ® Lamprididae.

parlama [slick] Balık sürüsünün yüzeyin altında beslendiğinin göstergesidir. Su yüzeyi yağlı, dışkılı, balık artıklarını içeren parıldayan bir filmle kaplanır. Örnek; beslenmekte olan lüfer balığı (Pomatomus saltator).

parmak [dactylus] Dokunaç çomağının uzak kısmı, sıklıkla çok küçük vantuz taşır.

parmakboy [fingerling] 1- Cinsi olgunluğa ulaşmamış, bir yaşından küçük, kabaca bir parmak boyunda, ya da pazar boyuna ulaşmamış herhangi bir balık.

parmakboy [parr, samlet, skegger] 2- Denize göç öncesindeki genç som balığı ya da alabalık.

parmakboy havuzu [fingerling pond] Birinci büyüme yılında, semirtme havuzuna konulmuş balık yavruları.

Parophidion vassali (sarıkayış balığı) [dusky cusk-eel] Işınlı-yüzgeçlilerden (Actinopterygii) olup Ophidiidae ailesine ait boyu TL=30 cm kadar olabilen denizde tabansal (demersal) bir türdür. Balıkçılığı yoktur. Sahanlık alanının derin kesimlerinde rastlanır. Doğu Atlas Okyanusu ve Akdeniz’de yaşar.

partenogenez [parthenogenesis] ® Döllemesiz çoğalma (= ® Döllemsiz çoğalma).

partenojenetik [parthenogenetic] Dişi eşeylik hücresinin gelişmesidir, döllenme olmadan yeni bireye dönüşür.

partikül [particle] Tanecik.

pas hastalığı [rust disease] Deriye paslanmış görünümü veren bulaşıcı balık hastalığı.

pasaj [passage] ® Geçit.

pasif araç [passive gear] Suya bırakılan ve aktif hareket ettirilmeyen av aracı.

pasif balıkçılık [passive fishing] Hareket halinde olmayan av aracıyla (fanyalı, fanyasız ağlar) yapılan avcılık.

Pasifik Okyanusu [Pacific Ocean] ® Büyük Okyanus.

Pasiphaea multidentata (?) [pink glass shrimp] Bento-pelajik türdür. Gövdesi yanlardan oldukça basık olup kırmızı kromatoforlarla şeffaftır. Toplam boyu 12,5 cm ve sıklıkla rastlanan boyları 5 cm ile 10 cm arasındadır. 200 m il2 2,000 m derinlikler arasında rastlanır ancak özellikle 500 - 700 m'lerde görülür. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur. Avcılığı yapılmaktadır.

Pasiphaea sivado (?) [white glass shrimp] Gövde yanlardan basık olup neredeyse cam gibi (tamamen) şeffaftır ancak anten ve yürüme bacaklarında renk hücreleri (kromatofor) bulunur. Tam boyu 8 cm, sıklıkla rastlana boyu 4 - 7 cm kadardır. Özellikle 100 - 300 m'ler olmak üzere 700 m derinliğe kadar yayılır. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Pasiphaeidae (?) [glass shrimps] Gövdeleri yanlardan basık bentopelajik (tabansal-yüzücü) karideslerdir. Kıyıdan derin sulara (700 m) kadar yayılır. Akdeniz sular sisteminde bulunan 4 türden 2'si balıkçılığın ilgi alanına girer.

paslanma [corrosion] ® Aşınma.

paşa barbunu [goldband goatfish] ® Upeneus moluccensis.

paşa barbunyası [goldband goatfish] ® Upeneus moluccensis.

paşabarbunyası balığı [goldband goatfish] ® Upeneus moluccensis.

pat- (önek) [path-] Istıraplı. Hastalıklı. Örnek; patolojik (pathological)-hastalıklı.

patella [patella] 1- Diz kapağı.

patella [patella] 2- Örümceklerde üst bacak ile alt bacak (kalça) arasındaki parça.

Patella [Patella] 3- Yassı koni biçimli kabuğu olan Patella, Patelloidea üstailesi, Patellidae ailesinde bir salyangoz cinsidir. Kayalık kıyı kesiminde bulunur. Kayalar üzerindeki deniz yosunlarıyla (alglerle) dişli-dilini kullanarak ve zik-zak hareketleri yaparak beslenir. Bazı türleri 0-6 m derinlikler arasında yayılır.

Patella aspera (?) [rough limpet] ® Patella ulyssiponensis.

Patella caerulea (?) [rayed mediterranean limpet] Kıyısal kuşakta 10 m derinliğe kadar yayılır. Boyu en çok 7 cm olabilir. Genelde sıklıkla 5 cm boylarda rastlanır. Türkiye'nin tüm kıyılarında bulunur.

Patella lusitanica (?) [rustic limpet] ® Patella rustica.

Patella rustica (?) [rustic limpet] Sin. Patella lusitanica. Mediolitoralda yaygın türdür. Boyu en çok 7 cm ve sıkça rastlanan boyu 5 cm olabilir. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur.

Patella ulyssiponensis (?) [rough limpet] Sin. Patella aspera. Kıyısal kuşakta topluluklar oluşturur. Boyu en çok 7 cm ancak genelde 6 cm kadardır. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur.

Patellidae (?) [?] Kabuk koni şekillidir. Sarmal değildir. Dış yontusu çok değişken ya da aşınmış vb olabilir. İçi parlak olup kas izi taşır. Üreme her iki cinsiyete ait eşeysel malzemenin döllenmenin olacağı suya salınması şeklindedir. Beslenme kaya üzerindeki organizma ve organizma artıklarının kazınması ile olur. Plankton olan larvaları metamorfoza ve bir yere sabitlenene kadar mikroskopla görülebilen küçük su yosunları (algler) ile beslenir.

patlakgöz mercan [large-eye dentex] ® Dentex macrophthalmus.

patojen [pathogen] Hastalık yapan.

patriarkal [patriarchal] Ataerkil.

pavurya [edible crab] ® Cancer pagurus.

Payraudeautia intricata (?) [entangled moon-shell] Yaygın türdür.Kumlu çamurlu tabanda yaşar. Boyu en çok 1,9 cm, çapı 1,6 cm olabilir. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur.

pazar boyu [grow-out] Balık besiciliği/yetiştiriciliğinde satma–pazarlama boyuna ulaşmış balık.

pazar değeri [market value] Balığa ödenen güncel para, benzer değer ve kalite.

pazarlanabilir boy [marketable size] Çiftlik balığının pazarlanabilmesi için ya yasal olarak ya da tüketici tercihiyle oluşan ve ulaşması gereken ağırlığı » boyu.

PCB (kıs) [PolyChlorinated Bipheyl] Poliklorlu bifenil. Çok dayanıklı, ağılı (zehirli), endüstriyel kimyasallar sınıfından bir madde.

Pecten jacobaeus (?) [great Mediterranean scallop] Kabuklar değirmi ve yanlardan neredeyse eşittir. Kabuk kulakları iyi gelişmiştir. Dıştan ışınsal kaburgalıdır. İçi parlak ve pürüzsüzdür. Dış kaburga içe yansır. Rengi kırmızı esmer ve renkli motiflidir. Sağ kabuk beyazdır. Kabuk içi beyaz kenarları kırmızımsı esmerdir. Boyu en çok 15 cm olabilirken sıklıkla rastlanan boyları 8 - 10 cm kadardır. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Pectinidae (Tarakgiller, Tarak midyesigiller) [scallops] Yumuşakçalar (Mollusca) kabilesi, çift-kabuklu (Bivalvia) sınıfı, istiridyemsiler (Ostreoida) takımında yer alan Pectinidae ailesi bireylerini kapsar. Kabukları eşit büyüklükte olup bunlardan genellikle biri diğerinden biraz daha şişkindir. Kabuklar oval kenarlı ve kulaklıdır. Kulaklardan öndeki daha iyi gelişmiştir. Sağ kabuk taraksı dişlidir. Kabuklar dıştan ışınsal kaburgalı ya da kıvrımlıdır. Eklem dişsiz ya da çok zayıf kırışıklıdır. Manto boşluğu yoktur, büyük merkezi çekme kasları vardır. Kas izi simetrik değildir. Solungaçları lifsi tiptir. Askı yükle beslenirler. Eşeyler çoğunlukla aynı bireyde bulunur. Aile bireyleri bizususları ile tabanda yatabilir. Ailede 39 cins yer almaktadır. Aktif yüzücü ve göçmendirler. Yüzme, kabukların açılıp kapanmasıyla (kabukların çırpılması) ile aktif yüzme gerçekleşir. Daha çok yırtıcılardan korunmak için sıçrama şeklinde kullanılır. Erdişidirler (hermafrodit-tirler) ancak eşeylerini (cinsiyetlerini) değiştirme yetenekleri de vardır. Yumurtalar kırmızıdır. Kurtçuk (larva) belirli bir süre sonra uygun yere yerleşir. 18 yıl kadar yaşayabilirler. Etleri genelde tereyağında sote ya da kızartılarak yenir. Tabandan, ya ağlı kızakla ya da dalgıç marifetiyle elde edilirler. Akdeniz sular sistemin tarak midyesi türleri bakımından zengindir ancak bunlardan yalnız 10 tür balıkçılık açısından ilginçtir.

pedinkül [peduncle, caudal peduncle] Sap, kuyruk sapı. Dışkıl (anal) yüzgeç ile kuyruk yüzgeci kökü arasında kalan kısım. ® Kuyruk yüzgeci.

pedofaj [paedophage, paedophore] Kurtçuk (larva) ile beslenen. ® Larvivor.

pedomorfoz [paedomorphosis] Evrilme sürecinde genç ya da kurtçuk (larva) özelliklerin erin (yetişkin) formda bulunması.

Pegusa impar (dil balığı) [Adriatic sole] Tabansaldır (demersaldır). Boyu TL=35 cm olabilir. 12 yıl yaşayabilir. Ticari balıkçılığı ve yetiştiriciliği vardır.

Pegusa lascaris (kumdil balığı, dil balığı) [sand sole] Tabansaldır (demersaldır). Acı-suya girer. 5-350 m derinliklerde yayılır. Boyu TL=45-48 cm kadar olabilir. 15 yıl yaşayabilir. Ticari balıkçılığı önemsizdir. Çakıllı ve çamurlu kesimde bulunur.

pektoral [pectoral] Göğüs, göğüsle ilgili.

pektoral yüzgeç [pectoral fin] ® Göğüs yüzgeci.

pelagos [pelagos] Yunancada ‘deniz’; örnek, Aigaion Pelagos = Ege Denizi. Deniz Bilimlerinde ise su kolonunda yaşayan plankton, nekton, nöston organizmalarının oluşturduğu topluluğu belirtmek için nadiren de olsa kullanılır. ® Pelajik.

pelajik [pelagic] 1- Tabana bağlı ya da bağımlı olmayan tabanın üstünden yüzeye kadar olan bölgede yaşayan canlıların belirtilmesinde kullanılır. ® Yüzücü.

pelajik [pelagic] 2- Tabanı örten ve tabanın üstünde yer alan kıyıdan uzak denizsel, okyanussal sular. ® Üst-yüzücü (epipelajik). ® Derin-yüzücü (batipelajik). ® Tüm-yüzücü (holopelajik). ® Orta-yüzücü (mezopelajik).

pelajik balıkçılık [pelagic fishery] Yüzücü (pelajik) balıkları avlamayı hedef alan balıkçılık. Örnek; hamsi balıkçılığı.

pelajik trol [pelagic trawl] Yüzücü trol. ® Orta-su trolü.

pelajik yumurta(lar) [pelagic egg(s)] Tabanın üstünde su kolonunda yüzen yumurta(lar).

Pelates quadrilineatus (çizgili isparoz, ispinoz) [fourlined terapon] Kıyısal türdür. Acı-suya girer. Boyu TL=39 cm olabilir. Ticari balıkçılığı önemsizdir. Kızıldeniz’den Akdeniz’e göçmendir. Genellikle sürü oluşturur.

Pelecypoda [Pelecypoda, Lamellibranchiata, Bivalvia, bivalve, mussels] Bir Yumuşakça (Mollusca) sınıfı ® Midyeler.

pelet [pellet] ® Topak.

pelingas [so-iuy mullet] ® Mugil soiuy.

pellet [pellet] Pelet. ® Topak.

pelvis [pelvic] Karın kısmıyla, karınla ilgili.

pelvis kemeri [pelvic girdle] Leğen kemiği. Burada karın yüzgeçlerini destekleyen iskelet yapı.

pelvis kemiği [pelvic bone, pelvic plate, posterior process, pubic bone, medial plate] Karının alt kısmındaki isimsiz kemik. Kalça kemiği, leğen kemiği.

pelvis yüzgeci [pelvic fin, ischiopterygium] ® Karın yüzgeci.

Pempheris vanicolensis (üçgen balığı, gölge balığı, yaprak balığı) [vanikoro sweeper] Sığ kayalık alanlarda rastlanır. Erinler büyük gruplar oluşturur. Boyu TL=20 cm olabilir. Gündüz mağara ve gölgelik yerlerde, gece açık suda bulunur.

Penaeidae (penaeid shrimp) [Büyükkaridesgiller] Karides dendiğinde Ege ve Akdeniz kıyısal kesiminde genellikle farklı gruplara (ailelere) ait kabuklular anlaşılmaktadır. Ancak genelde belirtilmek istenen ise Penaeidae ailesinin bireyleri olmaktadır. Büyükkaridesgiller, Kabuklular (Crustacea) altkabilesi, Malacostraca sınıfı, onayaklılar (Decapoda) takımı, Dendrobranchiata alttakımı Penaeoidea süperailesinin 26 cinsi barındıran bir ailesidir. Karidesgillerin yürüme bacaklarının ilk 3 çiftindeki kıskaçlar boy ve şekil olarak özdeştir ve arkaya doğru hafif irileşirler. Son iki yürüme bacağı çifti iyi gelişmiştir. Renkleri değişken, esmer, beyaz ya da pembe olabileceği gibi tekdüze lekeli veya bantlıdır. Karideslerin yaşam alanlarının genişliği yaş gruplarına ve gelişme evrelerine göre değişmektedir. Kıyısal kesimde erinleşen bireyler açığa göçer ve yumurtlama denizde ve açık suda olur. Yumurta ve kurtçuk (larva) evresinde kıyıdan açıkta bulunan bu canlılar dip yaşamına (tabansal yaşama) geçerken kıyıya yaklaşırlar. Günümüze değin Türkiye sularında Penaeidae (8 tür), Palaemonidae (7 tür), Atyidae (1 tür), Alpheidae (5 tür), Processidae (2 tür), Hyppolytidae (4 tür), Crangonidae (3 tür), Gnathophyllidae (1 tür) olmak üzere toplam 31 karides türü saptanmıştır. Ekonomik önem taşıyan türler şunlardır: Penaeus kerathurus (TL=20 cm), Penaeus japonicus (TL=22 cm), Penaeus semisulcatus (TL=25 cm), Parapenaeus longirostris (TL=13 cm), Metapenaeus monoceros (TL=15 cm) ve Trachypenaeus curvirostris (TL=10 cm). Belirlenen türelrden 5'i Hint Okyanusu-Büyük Okyanus kökenli olup Kızıldeniz-Süveyş üzerinden Akdeniz'e göçmendir. Akdeniz'deki türlerin tamamı tabansaldır. Ekonomik yönden önemli olup avcılığı sürütme ağları ile yapılmaktadır.

Penaeus (Marsupenaeus) japonicus (jumbo karides, çil karides, Japon karidesi) [kuruma shrimp] Karapaks pürüzsüzdür. Gaga burun dahil gövde soluk sarı, enine pembemsi esmer bantlıdır. Yürüme bacakları kaide kısmında beyaz kaideye yakın kısmında sarı ve uçlarda mavimsidir. Total boyu erkeklerde en çok 19 cm ve dişilerde 22,5 cm'dir. Genelde sıkça görülen boyları erkeklerde 16 cm ve dişilerde 19 cm'dir. Kumlu, kumlu-çamurlu taban üstünde 90 m derinliğe kadar yayılır. Çoğunlukla 20 m derinlikte görülür. Gece aktif olup Türkiye'nin doğu Akdeniz kıyısında görülür. Ticari avcılığı vardır. Uzak-doğuda sucul kültürü yapılmaktadır.

Penaeus (Melicertus) kerathurus (jumbo karides) [caramote prawn] Sin. Penaeus trisulcatus; Penaeus caramote. Karapaks pürüzsüzdür. Rengi değişken ve eşeylere göre de farklıdır. Boyu erkeklerde en çok 18 cm, dişilerde ise 22,5 cm olur. Sıkça rastlanan boyları erkeklerde 8 - 14 cm ve dişilerde 17 cm kadardır. Kumlu, kumlu-çamurlu taban üstünde 5 - 90 m'lerde yayılır. Çoğunlukla 40 m civarında rastlanır. Genç bireyler acı-sulu kıyısal kesime girer. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur. Ticari avcılığı vardır.

Penaeus (Penaeus) semisulcatus (?) [green tiger prawn] Karapaks pürüzsüzdür. Gövde rengi soluk kahverengi, bazen yeşilimsidir. Karapaks enine bantlıdır. Bantlar krem sarısıdır. Antenler beyaz esmer çizgilidir. Erkenler en çok 19 cm, dişiler ise 22,8 cm olabilir. Sıklıkla rastlana boyları erkelerde 17 - 18 cm ve dişilerde 17,5 - 22i5 cm kadardır. Kıta sahanlığı alanının çamurlu, kumlu ya da kumlu-çamurlu kesiminde 130 m derinliğe kadar yayılır ancak en çok 60 m civarında rastlanır. Gece aktiftir, gündüz tabana gömülür. Küçük sürü oluşturabilir. Türkiye'nin doğu Akdeniz kıyısında bulunur. Ticari avcığı vardır. Trol ve fanyalı ağlarla elde edilir. Uzak-doğuda sucul kültürü yapılmaktadır.

Penaeus caramote (jumbo karides) [caramote prawn] ® Penaeus (Melicertus) kerathurus.

Penaeus trisulcatus (jumbo karides) [caramote prawn] ® Penaeus (Melicertus) kerathurus.

penguen [penguin] Güney kutbunda bulunan perde ayaklı bir cins deniz kuşu.

penis [penis] Erkek hayvanların çiftleşme organı. Farklı tür ve bunların büyüklüklerine göre cinsiyet organları da değişmektedir. Genelde büyük vücutluların çiftleşme organlarının büyük olması uygun görünmektedir. Fakat bu kural değildir (görece büyüklük için örnek, düğme = barnacle). Doğal olarak en büyük organa Cetacea (Balinagiller) sahiptir. Balıkgillerden penislilere örnek olarak Bythitidae ailesi verilebilir.

pens [forceps] Küçük maşa.

penta- (önek) [penta-] Beş, beşten. Örnek; pentadaktilus (pentadactylous)-uzantısında 5 kısım olması.

Peplum clavatum (?) [club scallop] ® Pseudamussium clavatum.

Percidae [?] ® Levrekgiller.

Perciformes [?] Levreksiler.

perde [screen] Balığın, örneğin hidroelektrik santrallerinin türbinlerine girmesini engellemek ve yönlendirmek için kullanılan bir çeşit kafes, çit.

perde [septum] ® Bölme.

peri- (önek) [peri-] Yanında, etrafında, saran, çevreleyen. ® Sirkum.

peri balığı [boarfish] ® Capros aper.

Peri balığıgiller [boarfishes] ® Caproidae.

perianal [perianal] Anüs’e yakın ya da anüs’ü saran.

periblast [periblast] Kemikli balıklarda (Teleostei) yumurta sarısını saran zar.

periderm [periderm] Embriyonu saran sızdırmaz (geçirgen olmayan) uzmanlaşmış örtücü gözeler (hücreler).

perifiton [periphyton] Su altındaki yüzeyler ile köklü sucul bitkilerin üstünde ya da bunlara yapışan çoğunlukla küçük bitkisel ve bazı küçük hayvansal organizmalar.

perifitonafaj [periphytonophagy] Perifiton-obur.

perikardiyal boşluk [pericardial cavity] Kalbin içinde bulunduğu vücut boşluğu.

peristaltik pompa [peristaltic pump] Belirli miktarda malzeme (sıvı, hava vb’ni) esnek tüpleri sıkıştırarak aktaran (basan) pompa.

Peristediidae (Dikenliöksüzbalığıgiller) [armored searobins, armored gurnards] Işınlı-yüzgeçliler (Actinopterygii) sınıfı, Scorpaeniformes takımının bir ailesi olup Gargaricus (1 tür), Heminodus (2 tür), Paraheminodus (2 tür), Peristeidon (25 tür) Satyrichthys (16 tür) cinslerinde toplam 46 türü barındırmaktadır. Tropik ve alt tropik suların derin kesimlerinde yer almaktadırlar. Akdeniz’de bir tür ile temsil edilmektedir.

Peristedion cataphractum (dikenli öksüz, dikenliöksüz balığı) [African armoured searobin] Tabansaldır (demersaldır). Boyu TL=40 cm kadar olabilir. Balıkçılığı kişisel tüketim düzeyindedir. 50-600 m derinliklerde rastlanır. Gruplar oluşturur. Çamurlu kayalık sahanlıkta bulunur. Göğüs yüzgeçleriyle tabanda durur ve yürür. Burnuyla tabanı yem için karıştırır. Genç bireyleri kıyıda yaşar, sonra derine göçerler.

periton [peritoneum] Karınzarı.

perivitelin boşluk [perivitelline space] Embriyonu saran zar ile yumurta dış çeperi arasındaki sıvı dolu kısım.

periyot [period] Eşit zaman aralıklarında yinelenen.

permeabilite [permeability] Geçirgenlik. Bir zarın iki tarafındaki sıvıyı bir taraftan öbür tarafa geçirme yeteneği.

Permiyen [Permian] Jeolojik dönem. 290-245 milyon yıl öncesi dönem.

Peronaea planata (?) [flat tellin] ® Tellina planata.

Peronidia albicans (?) [glossy tellin] ® Tellina albicans.

Peronidia planata (?) [flat tellin] ® Tellina planata.

pers. comm. (kıs) [personal communication] Yayınlanmamış fakat yazarına sözlü ya da yazılı iletilmiş bilgi, bulgu.

persiformlar [perciformes] Levreksiler.

Peru Akıntısı [Peru Current] ® Humbodt Akıntısı.

pervane [ocean sunfish] ® Mola mola.

pervane balığı [ocean sunfish] ® Mola mola.

pervane suyu izi [wake] Gemi pervanesinin itme gücüyle su yüzeyinde oluşan iz. Ancak gemi pervanesinin yüzeye yakın olması halinde oluşan itme gücü zayıf pervane suyuna ise çürük-su denmektedir.

peskataryan [pescatarian, pescavore] Balık yiyen fakat kırmızı et yemeyen vejetaryen ve kişi.

peskavor [pescatarian, pescavore] ® Peskataryan.

pesko-vejetaryan [pesco-vegetarian] ® Peskataryan.

pestisid [pesticide] Bitki ve hayvan zararlılarını kıran doğal ya da yapay kimyasallara verilen genel ad.

pestisitler [pesticides] Zararlı kabul edilen bitki ve hayvanları yok etmede kullanılan, kimyasallar.

petekgöz [compound eye] Eklembacaklılarda birçok göz biriminin bir araya gelmesiyle oluşmuş göz tipi.

Petersen (yaş tayini) yöntemi [Petersen method (of aging)] Stoktaki bireylerin boy dağılımından yaşın belirlenmesi. Yöntem daha çok geç bireyler için uygulanabil-mektedir. İleri yaşlarda yavaşlayan büyüme sonucu balık boylarının iç içe geçmesi nedeniyle kullanışlı değildir.

Petersen markası [Petersen tag] İki plastik disk’ten oluşan ve bir tel ya da plastik tutucu ile çoğunlukla yassı balıklara uygulanan işaret. ® Carlin markası. ® Lea markası. ® Pop-up marka. ® Sıcak-dövme marka. ® Soğuk-dövme marka. ® Solungaç markası. ® Spagetti markası.

Petri kabı [Petri dish] Cam ya da plastikten değirmi ve şeffaf bir kap olup besi ortamı konularak bakteri vs küçük (mikro) organizmaların kültürü (gelişmelerinin incelenmesi) için kullanılır.

Petricolidae (?) [?] Kabuklar eşittir. Hilal yoktur. Eklem asıl dişlerden oluşur ancak bazen indirgenmiştir. Kabuklarda 2 kas izi olup manto sinusü derin değildir. Solungaç yapraksı tiptir; sifonlar uzundur. Sıklıkla gömülerek yaşar. Ailenin Akdeniz sular sisteminde 5 türü bulunmaktadır.

petrokimyasal [petro-chemical] Petrol tabanlı hidrokarbonları belirtir.

petrol döküntüsü [oil spill] Ham petrolün taşınması ya da deniz dibi sondaj platformlarındaki kazalar sonucu denize dökülen büyük miktarlarda ham petrolün meydana getirdiği tabaka.

petrol kirliliği [oil pollution] Beklenmeyen gelişmeler sonucu (kaza vb) petrolün çıkarılması, taşınması ya da işlenmesinde büyük ölçüde dökülerek kıyı sularını ve bölgeyi kirletmesi.

petrol sızıntısı [oil slick] Deniz taşımacılığında gemilerin limanlarda yol açtığı görece küçük miktarlardaki petrolün su yüzeyinde yayılması.

Petromyzon marinus (deniz taş-emeni, bofa balığı) [sea lamprey] Yılan tipli olup kaydedilen boyu 120 cm, ağırlığı 2,5 kg’dır. 9 yıl yaşayabilir. 1-650 m derinliklerde bulunur. Yukarı-göçerdir (anadromdur). Yumurtlamadan sonra erinler genellikle ölür. Ticari önemi düşüktür.

Petromyzontidae (Taşemengiller) [lampreys, northern lampreys] Yuvarlakağızlılar (eskiden Cyclostomata, günümüzde Cephalaspidomorphi) sınıfına giren Petromyzonti-formes takımından bir aile. Bu aile Geotriinae, Mordaciinae, Petromyzontinae alt-ailelerini barındırır. Ilıman iklimde yayılırlar. Gövdeleri yılanbalığı şeklindedir. Vantuz ağızda dişler bulunur. Aile bireylerinin yanlarda 7’şer solungaç deliği vardır. Sırt ve kuyruk yüzgeci vardır, göğüs ve karın yüzgeçleri yoktur. Sularımızda Lampetra mariae bulunmaktadır. Denizde büyür (yaşar) tatlı-suda ürer. Beslenirken bir canlıya yapışarak kan emer. Yapısallıkları (vücut şekilleri) ve fizyolojilerinin farklılığı nedeniyle zoolojide balık olarak kabul edilmezler. Taşemengiller tatlı-suda kendisini gömen kurtçuk (larva) olarak yaşamaya başlarlar. Kurtçuk evresi 5-7 yıl sürebilir. Bu süre sonunda değişikliğe uğrayarak erin şekle geçerler. Bu geçiş sırasında iç organlar yeniden şekillenir. Bir kısım taşemen tatlı-suda kalır. Tatlı-suda kalanlar genellikle küçüktür. Denize göçenler geri döndüklerinde uygun bir yuvaya yumurtlar ve ölürler. İnsanlar Taşemengilleri tüketmektedirler. Etleri balıktan çok kırmızı et lezzetindedir.

Petroscirtes ancylodon (horozbina) [Arabian fangblenny] Tabansaldır (demersaldır). Boyu TL=11,5 cm olabilir. Yosun (alg) ve deniz çayırı içerisinde bulunur. Yumurtaları tabansal olup yapışkandır.

peygamber balığı [John Dory] ® Zeus faber.

peygamber develeri (mantis karidesleri) [mantis shrimp] ® Stomatopoda.

peygamber devesi karidesi (zengin karides; erkek karides) [spottail mantis shrimp] ® Squilla mantis.

pH [pH] p=Potansiyel ve H=Hidrojen’den. Bir çözeltinin ne denli baz ya da asit özellikte olduğuna ait ölçüdür. Çözeltideki negatif, log₁₀ tabanlı, hidrojen iyonu konsantrasyonudur. pH<7,0 asit, pH=7,0 nötr, pH>7,0 baz özellik. Çoğu balık pH = 6-9 arasında yaşar. pH tatlı-suda fazlaca değişebilirken, deniz suyundaki değişimi, deniz suyunun tamponlayıcı özelliği nedeniyle, azdır.

Phalium granulatum (?) [grooved helmet] Sin. Semicassis undulatum; Cassis sulcosa. Kabuk iridir. Kabuk ağzı uzundur. Dudak kenarı kalınlaşmıştır. Sarmal turlar kaburgalıdır. Rengi bej olup koyu lekelidir. Boyu en çok 10 cm ve çapı 6,7 cm olabilir. Yaygın türdür. Kumlu çamurlu kesimlerde yaşar. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Phalium saburon (?) [saboron helmet] Sin. Cassis saburon. Kabuk iri, kule sarmalları az bombelidir. Son sarmal şişkindir. Kabuk 30 dan çok sarmal şeritlidir. Kabuk ağzı kapağı nasırsı olup çekirdeği iç kenardadır. Rengi sarımsı bej ve koyu dörtgen yamalıdır. Kabuk ağzı çevresi ve nasırlı bölge beyazdır. Boyu en çok 7 cm, çapı 4,9 cm olur. Yaygın bir tür değildir. Kumlu çamurlu tabanda yaşar. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur. Kullanımı bilinmiyor.

Pharus legumen (?) [bean solen] Kabuk ince kırılgandır. Eni yüksekliğinden (boyundan) 4 kez daha büyüktür. Sol kabukta eklem 2 asıl dişli, sağ kabukta tek dişli olup her bir kabukta 2 yanal diş bulunur. Manto sinüsü derin değildir. Rengi dışta beyaz, zar (dış deri) ince ve parlaktır. Kabuk içi az ya da çok yarı saydamdır. Boyu en çok 13 cm kadardır. Sıklıkla rastlanan boyları 6 cm ile 8 cm kadardır. Çöken malzeme ile beslenir. Temiz kumlu kesimlerde yaşar. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Pheophyceae [brown algae, Pheophyceae] Esmer (Kahverengi) su yosunu (alg) sınıfı. Bu yosunlarda klorofilin yeşil rengi esmer boya maddeleriyle (fikosantin ya da fikofein) gizlenmiştir. Çoğunluğu denizlerde yaşar. 30 m derinliğe kadar yayılırlar. 10 takıma ayrılırlar.

Ectocarpales Chordariales

Cutleriales Desmaretsiales

Dictyosiphonales Dictyotales

Laminariales Punctariales

Sphacelariales Tilopteridales

pH-Metre [pH-meter] Çözeltinin asit ve baz durumunu ölçmede kullanılan alet.

Phocidae (Fokgiller) [monk seals] Memeliler (Mammalia) sınıfı, etoburlar (Carnivora) takımının bir ailesidir. Bu ailede Monachus cinsi 3 tür bulunmaktadır. Monachus schauinslandi Havai foku, Monachus monachus Akdeniz foku ve Monachus tropicalis Karayip fokunun ise soyu tükenmiştir. Ege ve Akdeniz’de az sayıda bireyi kalan Monachus monachus türünün de soyu tükenme tehdidi ve tehlikesi altında olup koruma çabaları sürdürülmektedir.

Pholadidae (?) [piddocks] Kabukların ön kısmında eş merkezli kaburgalar ışınsal olup kesişme noktalarında az ya da çok dikensidirler. Kabukların üstünde sayısı 4’e ulaşan kalkerli plaka bulunur. Bağ indirgenmiş olup sadece içtedir, Eklem (menteşe, mafsal) dişsizdir. Solungaçlar yapraksı tiptir. Sifonlar birleşik ve pürüzsüz olup kitin zarla sarılıdır. Çift kabuklu Pholadidae ailesi bireyleri görece set malzemeyi delmede ustalaşmıştır. Ailenin Akdeniz sular sisteminde 6 kadar türü bulunmaktadır.

Pholas callosa (?) [common piddock] ® Pholas dactylus.

Pholas dactylus (?) [common piddock] Sin. Pholas callosa. Kabuk ince olup ön karınsala doğru uzar. Her iki kabukta sırtsal ve karınsalda delme çekülü kancaya yapışıktır. Kas izi 3 tanedir. Rengi dışta ve içte beyazdır. Dış deri (zar) soluk sarı- gridir. boyu en çok 15 cm olabilir. Sıklıkla rastlanan boyu 8 cm kadardır. Çeşitli yüzey ve malzeme içerinde (ahşap, torf, kum ve sıkışmış kum, az ya da çok sert kayalarda örneğin kumtaşı, kabuk, kireçtaşı, granitsi yapıtaşı içinde ucu kapalı tünellerde 20 m derinliğe kadar yaşar. Türkiye'nin tüm kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Pholidae, (syn. Pholididae) (Tereyağıbalığıgiller) [gunnels] Perciformes - Levreksiler takımından bir aile olup Apodichthys, Pholis, Rhodymenichthys cinslerini kapsar. Toplam 15 türü bilinmektedir. Boyları uzunca balıklardır. Kabuklular ve yumuşakçalarla beslenirler. Kutup denizleri, Atlas ve Büyük Okyanus’un yerlisidirler.

Pholididae (Pholidae) [gunnels] ® Tereyağıbalığıgiller.

Phoxinellus thracicus (golyan balığı) [?] Sazangiller (Cyprinidae) ailesinden olup kuzey yarımkürede yayılmış kemikli bir tatlı-su balığıdır. Sivrisinek kurtçuklarıyla beslenir. Boyu 10 cm kadardır.

Phycagrostis minor (?) [dwarf eel-grass] ® Zostera noltii.

Phycis blennoides (gelincik balığı, çatalsakal gelincik, eşek balığı) [greater forkbeard] Taban-yüzücü (bentopelajik), okyanus-göçerdir (okyanodromdur). 10-1,045 m derinliklerde rastlanır. Boyu TL=110 cm ve ağırlığı 3,5 kg olabilir. Sıkça rastlanan boyu 45 cm civarındadır. Ticari balıkçılığı vardır. Kumlu, çamurlu taban üstünde bulunur. Gençleri kıta sahanlığında, erinler kıta yamacında göç eder.

Phycis phycis (çatalsakal gelincik, gelincik balığı, eşek balığı) [forkbeard] Taban-yüzücü (bentopelajiktir) ve göçmez. 13-614 m derinliklerde rastlanır. Boyu TL=65 cm ve ağırlığı 4 kg kadar olabilir. Ticari balıkçılığı önemsizdir. Sert ve kumlu tabanda, kayalara yakın bulunur. Gündüz kayalıklarda saklanır, gece aktif olur.

Phyllonotus trunculus (?) [banded murex] Sin. Hexaplex trunculus; Murex trunculus; Trunculariopsis trunculus. Kabuk iğsi olup iri-yarı sarmaldır. Kabuk ağzı açıklığı kuleden daha uzundur. Kabuk ağzı kapağı nasırsı ve eş merkezlidir. Rengi bej, bazen pembedir. Boyu en çok 8,3 cm; çapı 5,6 cm olabilir. Yaygın türdür. Kayalık çamurlu tabanda yaşar. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Phyllophora brodiaei (?) [truncate phyllophora] ® Phyllophora truncata.

Phyllophora epiphylla (?) [crisp phyllomorpha] ® Phyllophora nervosa.

Phyllophora interrupta (?) [truncate phyllophora] ® Phyllophora truncata.

Phyllophora nervosa (?) [crisp phyllomorpha] Sin. Phyllophora rubens, Phyllophora epiphylla. Kırmızı algdir. Tallusu esnemez, serttir. Çatal dallanma bazen çok sıktır. Çok eksenlidir. Büyüme uçtadır. Üreme trigenetik döngülüdür. Genelde boyu 10 - 15 cm'dir. Litoral kuşakta sert tabana yerleşir. Türkiye'nin Karadeniz ve Ege kıyılarında görülür. Hasadı tarama ile yapılır. Agar üretimi ve gizil tıbbi kullanımı vardır.

Phyllophora rubens (?) [crisp phyllomorpha] ® Phyllophora nervosa.

Phyllophora truncata (?) [truncate phyllophora] Sin. Phyllophora brodiaei, Phyllophora interrupta. Kırmızı algdir. Kayalık taban ve diğer sert malzeme üzerinde 1 - 10 m derinliklerde yaşar. Boyu 10 - 15 cm'dir. Hasadı elle ya da kepçe ile yapılır. Agar üretimi ile gizil tıbbi kullanımı olabilir. Karadeniz'in Kafkasya kıyı boyunca bulunur.

Physeter catodon (ispermeçetbalina, adabalığı, amberbalığı, kadırga balığı) [sperm whale] Dünyadaki en büyük dişli balınadır. Dar çeneli ve kare kafalıdır. Mavi-gri ya da esmerimsidir. Göbek kısmı beyaz lekelidir. Erkeklerde sıkça rastlanan boy 21 m ve dişilerde ise 12 m olabilir. Ağırlığı 35-57 ton olabilir. Dişi ve erkeğin yapısallıkları farklıdır yani eşeysel (cinsi) çift yapısallık gösterirler (seksüel dimorfizm). Yeni doğan bebek 4 metre olabilir. Bu balina türü memelilerde bilinen en büyük beyne sahiptir (9 kg). Alt çenede ve her iki yanda 18-28 diş bulunur. Üst çene dişleri seyrek ve zayıftır. Çok derine (400-1,200-3,000 m) dalıp 20 dakikadan 1 saate kadar su altında nefes almadan kalabilir. Ses çıkarırlar ve sesleri su altında kilometrelerce uzaktan duyu-labilir. İngilizcedeki ‘sperm’ atmık terimi hayvanın kafasından çıkartılan ispermeçet yağından gelmektedir. Fakat bu adın hayvanların sahip olduğu memelilerdeki en büyük penisten de (2-3 m) geldiği de düşünülmektedir. Sosyal hayvanlardır ve gruplar oluştururlar. Çok eşlidirler. Çiftleşme sürecinde erkekler arasında yarış vardır. 8-10 yılda cinsi olgunluğa ulaşırlar. 25-27 yaşına kadar sosyal durumları uygun olmadığı için çiftleşemezler. Bilinen en yaşlı birey 77 yıl yaşamıştır. Gebelik 14-16 ay sürer. Tek yavru verirler ve emzirme 2 yıl sürer.

Physeteridae (İspermeçetbalinasıgiller) [sperm whales] Erken Oligosen’den günümüze yaşaya-gelmektedirler. İspermeçetbalinaları balık olmayıp memeliler (Mammalia) sınıfının balinalar (Cetacea) takımının dişlibalinalar alttakımında (Odontoceti) yer alan üç balina türüne verilen toplu addır. 1998’den bu yana İspermeçetbalinasıgillere ait türlerin sınıflandırılması şu şekilde yorumlanmaktadır. i) Üç türde Kogiidae ailesindendir. ii) Physeteridae bir aile ve Kogiidae alt aile ya da Physeteridae üstaile Kogiidae ailedir. iii) Physeteridae ve Kogiidae iki ayrı ailedir. ® Balinalar. ® Physeter catodon.

piçuta [Atlantic bonito] ® Sarda sarda.

piezoelektrik [piezoelectric] Basınç ya da şekil değişikliğiyle maddelerde (kristallerde) oluşan zayıf elektrik. Balık otolitlerinde söz konusu olup derinlik duyusunu oluşturduğu düşünülmektedir.

pigment [pigment] İçinde bulunduğu dokuda renk veren boya maddesi.

piknoklin [pycnocline] Su kolonunda üst ve alt tabakaya göre yoğunluğun önemli ölçüde değiştiği (arttığı) tabaka.

piknometre (yoğunlukölçer) [pycnometer] Sıvıların yoğunluklarını ölçmede ve karşılaştırmada kullanılan alet ya da standart şişe.

piko [pico] 10 üzeri eksi 12 (10^-12).

pilot whale (karabina) ® Globicephala melaena.

Pinctada margaritifera (deniz incimidyesi) [pearl oyster] Yumuşakçalar (Mollusca) kabilesi, midyeler (Bivalvia) sınıfı, Pterioida takımı, Pteriidae ailesi, Pinctada cinsi tür. Bu cinsten 12 tür bilinmektedir. Yenilebilir istiridyelere (Ostreidae) yakındır. Cinsteki bütün türler ticari önemi yüksek büyük inci oluşturmalarıyla ünlüdür. Yetiştirme yoluyla inci üretimi ise Türkiye’ye yakın sularda (Basra Körfezi, Kızıldeniz, Akdeniz) Pinctada radiata türünde gerçekleştirilmiştir.

Pinctada radiata (?) [rayed pearl oyster] Farklı döküntü malzemesi üzerinde 150 m derinliğe kadar yayılır. Kızıl Deniz'den Akdeniz'e göçmendir. Boyu en çok 9,6 cm olabilir. Türkiye'nin Akdeniz kıyısında bulunur. Avcılığı rastlantısaldır.

pinger [pinger, acoustic device] Ses yayan aygıt. Ağlara bağlanarak yunus balığı vb’ni ürküterek ağdan uzaklaştırmada kullanılan ses yayıcı cihaz.

pinna [pinna] Yüzgeç.

pinna abdominalis [pinna abdominalis] ® Pelvik yüzgeç.

pinna adiposa [pinna adiposa] ® Yağ yüzgeci.

pinna analis [pinna analis, pinna ani] ® Anal yüzgeç.

pinna caudalis [pinna caudalis, pinna cercalis] ® Kuyruk yüzgeci.

pinna dorsalis [pinna dorsalis] ® Sırt yüzgeci.

Pinna fragilis (?) [brittle pen shell] ® Atrina fragilis.

Pinna nobilis (?) [noble pen shell] Kabuk kırılgandır, öne doğru kama gibi olup ard kısmı yuvarlaktır. Kabukların ön kısmı ışınsal karinalıdır. Sedefsi iç alan 2 loba ayrılır; karınsaldaki lob daha iridir. Kabuk dıştan esmerceden gri-esmere çalar. Kabuk içi sedefsi yanar-döner olup öne doğru parlak kızıl esmerdir. Boyu en çok 108 cm olabilir; çoğunlukla rastlanan boyları 20 ile 40 cm arasındadır. Kumlu, çakıllı kıyısal tabanda bulunur. Bazen inci oluşturur. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

pinna parilis [pinna parilis, pinna paris] Çift olan yüzgeç.

pinna pektoralis [pinna pectoralis] ® Göğüs yüzgeci.

Pinna pernula (?) [rough pen shell] ® Pinna rudis.

Pinna rudis (?) [rough pen shell] Sin. Pinna pernula. Farklı döküntülü kıyısal kuşakta yaşar. Enderdir. Boyu en çok 30 cm'yi geçebilir. Rastlantısal avlanır. Türkiye'nin tüm kıyılarında bulunur.

pinna ventralis [pinna ventralis] ® Karın yüzgeci.

pinne [pinnae] Pinna’nın çoğulu.

Pinnidae (?) [pen shells] Kabuklar eşit olup üçgen gibidir. Ön kısmı dar ard kısmı geniştir. Kanca öndedir. Eklem dişsizdir. Kabuğun ön yarısı sedefsidir. Manto sinüsü yoktur. Solungaçlar yapraksı tiptir. Tür bisus taşır. Değişik yapıdaki tabansal malzemeye yapışır. Akdeniz sular siteminde ailenin 3 türü yaşamaktadır.

Pinnipedia (Yüzgeçayaklılar) [pinnipeds] Memelilerin Carnivora takımının bir alt-takımındaki hayvanları kapsar. Uzuvları değişikliğe uğramış ve yüzgeç halini almış olup kuyrukları kısadır. Vücutları mekiğe benzer. Deri altında yağ tabakası vardır. Denizde ve kısmen karada yaşarlar (ikiyaşayışlıdırlar). Et-ot-oburdurlar (omnivordurlar). Fokgiller (Phocidae), İrikulaklıgiller (Otariidae), Morsgiller (Odobenidae) sınıflarına ayrılırlar.

pinnüllü zargana [Atlantic saury] ® Scomberesox saurus saurus.

pinter [eel-buck, fyke net] Yılan balığı ve diğer tabansal (demersal) balıkların avlanmasında kullanılan iki ya da daha çok, eşit boyutlu ya da küçülen çemberlere sarılmış ağ, torba ve çoğu kez bir perdemsi yönlendiricinin de bulunduğu pasif (tuzak) av aracı.

pipet [pipette] Laboratuar ve bazen sahadaki kimyasal çalışmalarda kullanılan genellikle eşit hacim aralıkları olan, cam boru.

Piranha [piranha] Daha önce Characinidae şimdi ise Characidae ailesinden balıkların genel adıdır. Amerika ve güney Amerika’nın alt tropik ve tropik tatlı-sularında yaşarlar. Boyları çok değişkendir. Çok küçükleri 13 mm olabilirken büyük boyluları 15-25 hatta 40 cm kadar olabilirler. Dişlerinin keskinliğiyle tanınmışlardır. Oltayı dişleriyle kesebilirler. Saldırgan iştahlı etoburdurlar. Kalabalık gruplar oluştururlar.

piranya [piranha] ® Piranha.

pirenoid [pyrenoid] Plastitlerin bazı bölgelerindeki başkalaşım evresidir, stroma plastitlerinden ayrılır (ve enzim bakımından zengin gibi görünür).

Piri Reis [?] Asıl adı Muhiddin Piri olan Türk denizci (1465-1554). Kemal Reis ve Oruç Reis’in yanında denizcilik yaptı. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Hint kaptanıderyalığını üstlendi. Kitab-ı Bahriye adlı denizcilik kitabını yazdı. Bir kısmı kaybolmuş, ceylan derisi üzerine çizilmiş olan haritası meşhurdur. Ferman üzerine 80 yaşında idam edilmiştir.

Pisania maculosa (?) [striate pisania] ® Pisania striata.

Pisania striata (?) [striate pisania] Sin. Pisania maculosa. Medio ve infralitoral katların kayalık tabanında yayılır. Boyu en çok 3 cm, çapı 1,5 cm olabilir. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur.

pisces [fish, fishes] ® Balıklar.

pisi [fourspotted megrim] 1- ® Lepidorhombus boscii.

pisi [wide-eyed flounder] 2- ® Bothus podas.

pisi balığı [scaldfish] 1- ® Arnoglossus laterna.

pisi balığı [flounder] 2- ® Platichthys flesus.

pisi balığı [megrim] 3- ® Lepidorhombus whiffiagonis.

pisi balığı [scaldback] 4- ® Arnoglossus kessleri.

pisi balığı [Thor's scaldfish] 5- ® Arnoglossus thori.

pisi balığı [wide-eyed flounder] 6- ® Bothus podas.

Pisigiller (lefteye flounders) ® Bothidae.

piskatoloji [piscatology] Balıkçılık bilimi.

piski (önek) [pisci-] Balıkla ilgili.

piskifauna [piscifauna] Bir bölgedeki balıklar.

piskikültür [pisciculture] Balıkların yapay yolla yetiştirilmesi.

piskivor [piscivore] Balık yiyen.

Pitar rudis (?) [rough pitar venus] Cirkalitoraldaki kumlu, çamurlu alt gelgit katmanında yaklaşık 150 m derinliğe kadar yayılır. Boyu en çok 3 cm'dir. Aralıklı olarak Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur.

Plaistosen [Pleistocene] Jeolojik çağ. 1,6-0,01 milyon yıl öncesi.

plakoid [placoid] Plakamsı. Plakaya benzer.

plakoid pul [placoid scale] Keskisolungaçlılar (Elasmobranchii) ve Tümbaşlılar’da (Holocephali) görülen diken şekilli pul tipi.

planktivor [planktivore, planktonivorous, planktophagy, plankton feeder] Plankton tüketen, yiyen, planktonla beslenen.

plankton [plankter] 1- Bireysel plankton organizması.

plankton [plankton] 2- Çok zayıf yüzme yeteneği olan, kendi gücü ile yer değiştiremeyen ve akıntılarla taşınan, tabanın üstünde su kolonunda yaşayan çok küçük sucul (hayvansal ve bitkisel) organizmalardır. Bitkisel olanları fitoplankton (phytoplankton), hayvansal olanlarına zooplankton (zooplankton) ve çoğunluğu plankton olan balık yumurta ve larvalarına ihtiyoplankton (ichthyoplankton) denmektedir.

plankton ağı [plankton net] Plankton toplamada (örneklemede) kullanılan ince gözlü, koni şekilli ağ.

plankton yamaları [plankton patches] Denizel akıntılar planktonları bir yerden diğerine taşırlar. Taşıma sırasında planktonlar akıntı sınırlarında yoğunlaşır ki bunları da bunlarla beslenen üst tüketiciler izlerler. Denizel akıntıların birçoğu gelişigüzel olmayıp düzenli sistemler olduklarına göre plankton yamaları da gelişigüzel olmayıp düzenlidirler. Balık varlığının bulunacağı kesimler bu tür yerlerdir.

planktonobur [planktivore] ® Planktivor.

planktonoloji [planktonology] Plankton’u inceleyen bilim dalı.

planula [planula] Sölentereler (Coelenterata) grubu hayvanların kirpikli olup yüzücü (pelajik), yassı kurtçuk (larva) tipidir. Kendilerini besleyemezler. Yüzerek uygun bir sert yapı bulduklarında yerleşir ve polip olurlar.

plastid [plastid] Hücre organelidir (ultra-yapısal=çok ince çift zar tarafından sınırlanmıştır) pigment ve/ya da nişasta içerir (kloroplast, feoplast, rodoplast, amiloplast). Homoplasti bireyleri (tüm plastidler benzerdir) heteroplastid olanlardan (fotosentez için nişasta ve kloroplast stoklaması için uzmanlaşmış amiloplastlar) ayırt edilir.

Platichthys flesus (derepisisi, pisi balığı) [flounder] Platichthys flesus luscus’un geçerli adıdır. Boyu TL=60 cm ve ağılığı 14 kg kadar olabilir. 15 yıl yaşar. Tabansal (demersal), aşağı-göçerdir (katadromdur). Tatlı ve acı-suya girer. Ticari balıkçılığı vardır. Kışın derin ve daha sıcak suya iner ve ilkbaharda yumurtlar. Gece aktiftir. Kendisini tabana gömer.

plato [plateau] Bir ya da daha çok tarafı birden bire alçalan düz ya da neredeyse düz alan.

Platycephalidae (Yassıbaşgiller) [flatheads] Işınlı-yüzgeçliler - Actinoperygii sınıfı, Scorpaeniformes takımı, Platycephalidae ailesinde 19 cinste 68 türün yer aldığı bilinmektedir. Yassıbaşgiller deniz balıkları ailesidir. Hint Okyanusu bölgesinde kıyısal kesimde görülür. 10-300 m’ler arasında yayılırlar. Birkaç türü Kızıldeniz üzerinden Akdeniz’e geçmiş ve avlanmıştır. Ancak Akdeniz’e yerleşmiş olduğu bilinen tek türü vardır. Küçükten orta boya kadar olan balıklardır. Çoğunluğu 10 cm boyundadır. Ancak 1 m boya ulaşan cinsleri (Platycephalus) de görülmektedir. Bariz özellikleri başlarının yassılmış olmasıdır. Vücudun diğer kısmı normalde bilinen balıklara benzer. Tabanda gezinen yaşam tarzına uygun olarak gözler yukarıdadır. Bazen gezer bazen kendilerini kuma ve çamura gömerler. İki sırt yüzgeci vardır. İlkinde sert ışın bulunur. Etobur canlılardır. Küçük balık ve kabuklularla beslenirler.

Platycephalus indicus (?) [bartail flathead] Okyanus-göçerdir (okyanodromdur). Acı-suya girer. Resiflerle ilgilidir. Boyu TL=100 cm ve ağırlığı 3,5 kg olabilir. 20-200 m derinliklerde rastlanır. Ticari balıkçılığı ve yetiştiriciliği yapılır. Eti beğenilir. Kumlu çamurlu kıyısal sularda bulunur.

Plectognathi [puffers, filefishes] ® Çengelçeneliler.

Plectorhinchus mediterraneus (?) [rubberlip grunt] Tabansal (demersal) olup 10-80 metrelerde rastlanır. Boyu TL=100 cm kadar ve ağırlığı 8 kg olabilir. Ticari balıkçılığı vardır. Kumlu çamurlu tabanda yaşar. Taban hayvanları ve hayvansal planktonla beslenir.

pleo- (önek) [pleo-] Çoklu, aşırı.

pleomorf [pleomorphic] Şekli ve büyüklüğü değişen.

Plesionika edwardsii (?) [striped soldier shrimp] Orta irilikte sayılabilecek türdür. Toplam boyu 16, 6 cm ve sıklıkla rastlanan boyları 8 - 12 cm'dir. Rengi kırmızımsı olup çamurlu taban ile resif üstünde 110 m ile 680 m'ler arsında görülür. Türkiye'nin Datça-Antalya körfezi kıyısında bulunur. Balıkçılığı yapılmaktadır.

Plesionika heterocarpus (?) [arrow shrimp] Küçük boyludur (erkeklerde total boy 8,8, dişilerde 10,6 cm'dir. Sık rastlanan boyu 5 cm ile 8 cm arasındadır. Rengi kırmızı pembedir. Karınsal bölmelerden II ile IV arasında mavi-yeşil ışık saçan kromatofor bulunur. Çamurlu tabanda 35 m ile 850 m'ler arasında yayılır ancak çoğunluğuna 300 m ile 500 m arasında rastlanır. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında görülür. Avcılığı yapılmaktadır.

Pleuronectidae [righteye flounders] Yassı balıklar ailesi. ® Yanyüzergiller.

Pliosen [Pliocene] Tersiyer dönemde jeolojik çağ. 5-1,6 milyon yıl öncesi.

Plocamium cartilagineum (?) [common red sea comb] Sin. Plocamium coccineum, Plocamium vulgare. Kırmızı algdir. Tallus yassılmış dalcıklıdır. Dallanma simpodial'dir. Tek eksenlidir. Uçtan büyür. Üreme trigenetik döngülüdür. Boyu 5 - 10 cm kadardır. Gölgelikli kayalık tabanda 1,5 m'ye kadar yayılır. Tıpta gizil kullanımı vardır. Karadeniz'in Kafkasya kıyısı boyunca bulunur.

Plocamium coccineum (?) [common red sea comb] ® Plocamium cartilagineum.

Plocamium vulgare (?) [common red sea comb] ® Plocamium cartilagineum.

plöston [pleuston] 1- Tatlı-suyun çok dar hava-su geçiş tabakasında kısmen su yüzeyine yakın ve kısmen de su yüzeyi filminde yaşayan organizmalar.

plöston [pleuston] 2- Tatlı-su kütleleri üzerinde yüzen bitkisel malzeme.

pluriloküler [plurilocular] Bazı Chromophyta bulunan sisttir, birçok odacıktan (bölmeden) oluşur [her odacık (bölme) tek bir zoid’i serbest bırakır].

pluteus [pluteus] Derisidikenlilerin yüzen bir kurtçuk (larva) tipi. Uzun (yüzme) uzantıları dikkat çekicidir.

pluvial [pluvial] Yağışların çok, nehir girdisinin yüksek, buharlaşmanın az, göl seviyesinin yüksek olduğu zaman süreci.

pm = p.m (kıs) [post meridiem] Saat 12’den sonra. Öğlenden sonra.

pnömatik kanal [pneumatic duct, ductus pneumaticus] Yutağı gaz (hava) kesesine bağlayan tüp.

pnömatofor [pneumatophore] Sifonoforlarda yüzme görevinde kullanılan içi gaz (hava) dolu kese.

pod [pod] Ayak. Örnek; psödopod(yum) (pseudopodium)-yalancı ayak.

Poecilia reticulata [guppy] Önceleri sık kullanılan bilimsel adı Lebistes reticulatus’tur Sazangil bir balıktır. Boyu TL=3-6 cm arasında değişebilir. Taban-yüzücü (bentopelajik) olup göçmen değildir. Tatlı-su ve acı-suda bulunur. Tropik bölge balığıdır. Balıkçılığı yapılmaz fakat akvaryum balığı olarak ticareti yapılmaktadır. Her ne kadar sivrisinek mücadelesinde kullanılmak üzere birçok suya aşılanmışsa da etkisinin çok ender ya da hiç olmadığı görülmüştür. Bunun da ötesinde yerel balıklara olumsuz etkisi olduğu bile söylenebilir öyle ki birçok ülke aşılamanın ters etkisi olduğunu rapor etmiştir. Bulanık sudan berrak suya kadar değişik yaşam-alanlarda (kanal, havuz, göl, gölet vs) bulunmaktadır. Zooplankton ve küçük kabuklularla beslenir. Canlı doğurucudur - vivipardır.

Poeciliidae (Lebistesgiller, Gupigiller) [guppy, molly, platy] Işınlı-yüzgeçliler (Actinopterygii) sınıfı, dişlisazansılar olarak algılanabilecek Cyprinodontiformes takımının canlı doğuran tatlı-suda yaşayan bir ailesidir. Aile 39 cinsi kapsamaktadır. Bu gruba canlı doğurucu (vivipar) denmekteyse de bazıları arasında belirgin farklar vardır. Bu ailenin bir grup bireyi dişi döllenmeden önce yumurtalara gerekli bütün malzemeyi sağlar ve bunlar anadan bağımsızdır (lecitrophic). Diğerlerinde ise dişi döllenme sonrasında yeni kuşağın gelişmesi için gerekli malzemeyi sağlar (matrotrophic). Akvaryumda beslenen ve bir kısmının ticaretinin yapıldığı küçük boylu balıkları kapsayan aile bireylerinin birkaç türü doğal sivrisinek mücadelesinde kullanılır.

poikiloterm [poikilotherm, poikilothermic, cold blooded] Vücut sıcaklıkları ortam sıcaklığıyla değişen (ortam sıcaklığıyla neredeyse aynı olan canlılar). Örnek; gerçek balıklar, sürüngenler vs. ® Soğuk kanlı.

poikilozmos [poikilosmosis] Bir organizmanın çevredeki duruma göre değişken iç ozmoz basıncına sahip olma yeteneği. Örnek; Myxinidae.

poikilozmotik [poikilosmotic] Değişen çevresel koşullar karşısında vücut sıvılarını sabit ozmos basıncında tutamayan organizmalar. Tersi ® Homeozmotik.

poikilozmozis [poikilosmosis] Değişen çevresel koşullara rağmen vücut sıvılarını sabit ozmos basıncında tutamayan organizmalar. ® Homeostazis. ® Homeozmotik. ® Poikilozmotik.

poli- (önek) [poly-] Çok, birçok, aşırı. Örnek; polimer (polymer)-birçok basit molekülden oluşan madde.

polifag [polyphagous] ® Polifaj.

polifaj [polyphagous] Birçok ve değişik besinle beslenen canlılar.

polifaj(i) [polyphagous, polyphagy] Değişik besinlerle beslenme.

polifidont [polyphydont] Tümbaşlılar (Holocephali) ve akciğerli balıklar (Dipnoi) hariç çoğu balıkta olduğu gibi dişlerin sürekli yenilendiği tip.

polifil [polyphil] Üreme birliği. Farklı yumurtlama malzemesi kullananlar.

polifiletik [polyphyletic] Birçok atadan gelen bir grup bitki ve hayvanlar.

polifiyodont [polyphyodont] Köpek balıklarında görüldüğü gibi yaşam süresince birbirini izleyen yeni dişlerin çıkması. ® Monofiyodont. ® Difiyodont.

poligami [polygamy] ® Çokeşlilik.

polihalin [polyhaline] Denizel kaynaklı tuzlardan gelen ve tuzluluğu 18,1-30,0 ppt arasında değişen su.

polimorf [polymorphic] 1- Aynı popülasyonda birden çok (değişik) formu ve cinsiyeti olan tür.

polimorf [polymorphic] 2- İki farklı durumu olan özellik.

polimorfizm [polymorphism] Bir türün farklı formlarda var olabilmesi. Aynı çiçeğin farklı renkte olması gibi.

poliploid [polyploid] Haploid kromozom sayısının iki katından fazlasına sahip. Örnek; 4n, 5n vs.

polisalin [polysaline] Karasal kaynaklı tuzlardan gelen ve tuzluluğu 18,1-30,0 ppt arasında değişen su.

polisaprob kuşak [polysabrobe zone] ® Saprob sistemler.

polisiklik aromatik hidrkarbonlar [Polycyclic Aromatic Hydrocarbons] ® PAH.

polistik [polystic] Uzunlamasına ya da dikey bölünmeyle kompartımanlara ayrılmış hücreler tarafından belirginleştirilen yapı şeklidir (örneğin Halopteris’te olduğu gibi).

polistik büyüme [polystic growth] Bazı alglerin çoğalma bölgesindeki hücreler boylamasına (uzunlamasına) bölünür.

politika [policy] Seçenekler arasından düzenleyici organın balıkçılığa yönelik seçmiş olduğu etki, yol ve yöntem.

politipik [polytypic] Birçok alt birimi içeren taksonomik birim. Örnek; Politipik bir cinste birçok türün bulunması gibi.

Polititapes aurea (?) [golden carpet shell] ® Venerupis aurea.

Polititapes petalina (?) [golden carpet shell] ® Venerupis aurea.

pollusyon [pollution] Kirlilik. Bir ortamın kirlenmesi.

Polychaeta [Polychaeta] ® Çokkıllılar.

Polyodontidae [paddlefish family] ® Çokdişli-mersinbalığıgiller.

Polyprion americanus (iskorpithanisi, iskorpithanisi balığı) [wreckfish] Taban-yüzücü (batidemersal), okyanus-göçerdir (okyanodromdur). 40-600 m derinliklerde rastlanır. Boyu 2,1 m ve ağırlığı 100 kg olabilir. Ticari balıkçılığı önemsizdir. Gemi enkazı ve mağaraları tercih eder. Gençleri yüzen nesneler altında birikir. Genellikle tek gezer.

POM (kıs) [Particulate Organic Matter (POM)] Parçacık halindeki organik madde.

Pomacentridae (Papaz-balığıgiller) [damselfishes, clownfishes] Işınlı-yüzgeçliler - Actinperygii sınıfı, Levreksiler–Perciformes takımı, Labroidei alttakımı, Pomacentridae ailesinde 4 alt aile bulunmaktadır. Alt ailelerde de 28 cins yer almaktadır. Aile bu cinslerde 360 türü barındırmaktadır. Çoğunluğu deniz balığıdır. Akdeniz’de bir türü bulunmaktadır. Birkaç türü tatlı ve acı-suda yaşar. Renkli canlılardır. Renkler sarı, kırmızı, turuncu ve mavi, bazıları esmer, siyah ya da koyu gri olabilir. Çoğunluğu tropik denizlerde birkaç türü ise ılıman sularda yaşar. Mercan resifleri bölgesinde bulunan tür sayısı yüksektir. Ailenin çoğu bireyi sığ sularda (2-15 m derinlikte) yaygınken birkaçı 100 m derinliğe kadar bulunabilir. Tabanda yaşayanlar bulundukları alanı korurlar. Vücut yapıları ovalden uzunlamasına olup yanlardan basıktır. Ağız küçük ve öne çıkabilir (protractile). Dişler çenelerde 3 sıra halindedir. Yanal çizgi kesik kesik olup tam değildir. Pulları taraksıdır (ktenoid). Aile bireyleri yaşam-ortam ve tercihlerine bağlı olarak et-ot-obur ve otobur beslenirler. Besinlerini yosunlar (algae), plankton ve tabanda yaşayan kabuklular oluşturur. Üreme yazın gerçekleşir. Erkek yumurtlama yerini hazırlar ve yumurtlama sonrası onları korur.

Pomadasyidae (Gargurgiller) [grunts] ® Haemulidae.

Pomadasys incisus (gargur, yalancı isparoz) [bastard grunt] Tabansaldır (demersaldır) ve acı-suya girer. 10-100 m derinliklerde sert zemin ve kum üzerinde bulunur. Boyu TL=50 cm olabilir.

Pomadasys stridens (?) [striped piggy] 70 m derinliğe kadar kıyısal sularda bulunur. Boyu TL=20 cm olabilir. Ticari balıkçılığı vardır.

Pomatomidae (Lüfergiller) [bluefishes] Actinopterygii sınıfı Perciformes takımı, Percoidei alttakımı, Percoidea üstüailesi, Pomatomidae ailesinde 2 cins ve 3 tür bilinmektedir. Güçlü gövdeli iri balıklardır. Ailede tek tür (Pomatomus saltatrix) vardır. Vücut basık, baş büyüktür. Ağız uçta ve büyüktür. İki sırt yüzgeci bulunur. İlki kısa, ikincisi uzun olup sert ve yumuşak ışından oluşmuştur. Kuyruk yüzgeci hafif çataldır. Pullar küçük olup baş ve vücudu kapatır. Yanal çizgi neredeyse düzdür. Sırt rengi yeşilimsi mavidir. Yanlar ve karın gümüşidir. Akdeniz sularında tek türü yaşar. Boyu 110 cm kadar olabilir. Çoğunlukla rastlanan boyu 20-60 cm arasındadır. Kıta sahanlığı üzerinde yüzer (pelajik) balıklardır. Gündüz aktif olan, hızlı yüzen, çok obur yırtıcılardır. Balık, kafadan bacaklı ve kabuklular ile beslenir. Gençlerde sür oluşturma görülür, erinleri ayrı gruplar oluşturur.

Pomatomus saltatrix (lüfer) [bluefish] Yüzücü (pelajik) okyanus-göçerdir (okyanodrom). Acı-suya girer ve 0-200 m derinliklerde rastlanır. Boyu TL=130 cm ve 14,5 kg kadar ve 9 yaşında olabilir. Ticari balıkçılığı çok önemlidir. Küçük olanlar yakın kıyıda ve sürü halinde bulunur. Erinler gevşek gruplar oluşturur ve diğer balıkları ihtiyaçları üzerinde avlarlar. Obur ve saldırgandır. Kışın sıcak suya ve yazın soğuk suya göçer. Türkçede lüferin faklı boy grupları değişik adlarla anılır.

10 cm < Defneyaprağı.

10-18 cm Çinakop.

18-25 cm Sarıkanat.

25-35 cm Lüfer.

35 cm < Kofana.

Pomatoschistus bathi (küçükkaya balığı) [?] Tabansaldır (demersaldır). Acı-suya girer. Boyu TL=3 cm olabilir. Kumlu çakıllı zeminde bulunur.

Pomatoschistus marmoratus (lekelihurmakayası balığı, küçükkaya balığı) [marbled goby] Tabansaldır (demersaldır). Acısuya girer. 20-70 m derinliklerde rastlanır. Boyu TL=8 cm olabilir.

Pomatoschistus microps (küçükkaya balığı, küçükhurmakayası balığı) [?] Tabansal (demersal) olup etraf-göçerdir (amfidromdur). 0-12 m derinliklerde bulunur. Tatlı ve acı-suya girer. Boyu TL=9 cm ve 3 yaşında olabilir. Balıkçılığı yoktur. Kendisini tabana gömer. Yumurtalarını korunaklı yerlerdeki kabuklara yapıştırır. Erkek yumurtaları 9 gün kadar bekler ve havalandırır.

Pomatoschistus minutus (küçükkaya, hurmakayası balığı, kayabalığı) [sand goby] Okyanus-göçer (okyanodrom), tabansaldır (demersaldır). 4-200 m derinliklerde rastlanır. Boyu TL=11 cm olabilir. 3 yıl yaşar. Balıkçılığı yoktur. Türün Akdeniz ve Karadeniz’de yaşayan alt türü Pomatoschistus minutus elongatus’tur. Zaman zaman sürü oluşturur. Kumlu, çamurlu zeminde bulunur. Sığ suda kabuklara yumurtlar. Erkek 10 gün kadar yumurtaları korur. Kurtçuklar (larvalar) önce yüzücüdür (pelajiktir). 17-18 mm boya ulaşınca tabansala (demersale) geçerler.

Pomatoschistus minutus elongates [?] ® Pomatoschistus minutus.

Pomatoschistus pictus (benekli-hurmakayası balığı, küçükkaya balığı, kayabalığı) [painted goby] Pomatoschistus pictus adriaticus’un geçerli adıdır. Tabansal (demersal) olup 1-55 m derinliklerde rastlanır. Boyu TL=6 cm olabilir. Çakıllı kumlu kıyısal kesimde bulunur.

pompa (emme pompası) [suction pump] 1- Balığı sudan emen ve ağın boşaltılmasında ya da balıkların bir tekneden diğerine aktarılmasında kullanılan mekanik alet. Çok miktardaki küçük balığı aktarmak için kullanılan alet. ® Balık pompası.

pompa [pump] 2- Su almak ya da boşaltmak için kullanılan alet.

Pontophilus spinosus (?) [spiny shrimp] Küçük boylu benekli kırmızı esmer renkte karidestir. Karapaks beyaz lekelidir. Karın kısmı mavimsidir. Total boyu 5,2 cm, ancak geneli 4 cm ile 5 cm kadardır. 20 m ile 1,550 m derinliklerde rastlanır ancak özellikle 200 m ile 400 m'ler arasında yayılır. Türkiye'nin Ege kıyılarında bulunur. Yem olarak kullanılır.

pop-ap marka [pop-up tag] Balığa takıldıktan sonra belirlenen belirli bir sürede kendiliğinden balıktan ayrılıp yüzeye çıkan ve kayıtlı verileri uydu kanalıyla deney yapana ileten im, marka. Balığın ya da im’in (işaretin) deney yapana iletilmesi gerekmemektedir. ® Carlin markası. ® Lea markası. ® Petersen markası. ® Sıcak-dövme marka. ® Soğuk-dövme marka. ® Solungaç markası. ® Spagetti markası.

popülasyon [population] 1- Bir bölgede yaşayan ve aynı tür’den olan bireyler topluluğu.

popülasyon [population] 2- Genelde, balıkçılıkta stok anlamında kullanılmaktadır. Tanım olarak birbirleriyle çiftleşip yeni kuşak oluşturan ve belirli bir coğrafi alanda dağılmış olan aynı türden bireylerin tümüdür.

popülasyon dinamiği [population dynamics] Popülasyona ya da parçasını oluşturan bireylere doğal ve balıkçılık ölümü, doğum, içgöç (stoğa katılma), büyüme vb etkiler ile her türlü değişikliği ele alan disiplin. Popülasyonu (stoğu) artıran ve azaltan olayları açıklayıcı modellerin geliştirilmesi, en iyi (optimal) balıkçılığın temellerinin atılması, gelecekte avlanabilecek ürününün (balık miktarlarının) tahmin edilmesi ve balıkçılığı düzenlemek için konulan önlemlerin etkinliğinin sınanması bu disiplinin hedef ve görevidir.

popülasyon modeli [population model] Stok tahmini modelinin popülasyonun zamanla nasıl değiştiğini gösteren bileşeni. Model, yaş/boy ya da biyokitle temelli, belirleyici ya da kestirimci olabileceği gibi sıklığa bağlı ya da sıklığa bağlı olmayan, yere göre yapılandırılmış, yere göre kümelenmiş (birleştirilmiş) dengesel ya da dengesel olmayabilir.

popülasyon özellikleri [population characteristics] Popülasyon yapısı tür ile çevre arasındaki ilişkileri yansıtır ve tür’e özgü sınırlar içerisinde değişir. Popülasyon yapısı ya da özellikleri çeşitli şekillerde gösterilebilir. Balıkçılıkta bireylerin her yaş grubundaki sayısı ve ağırlıkları, eşeysel (cinsi) olgunlaşma, eşey oranları, büyüme ve ölüm sabitleri, şekilbilimleri (morfolojileri) ve benzeri bu amaçla kullanılabilir.

popülasyon sayımı [population census, census] Basitçe sayma işlemidir. Popülasyonu oluşturan bireylerin sayılarının belirlenmesidir.

popülasyon sıklığı [population density] Belirli bir alana dağılmış popülasyona ait bireylerin sayısı ya da ağırlığıdır.

popülasyon yapısı [population characteristics] 1- ® Popülasyon özellikleri.

popülasyon yapısı [population structure] 2- Belirli bir popülasyonun yaş, boy kompozisyonu, eşey (cinsiyet) oranı vb özelliklerini içerir.

popülasyonun büyüme tipleri [types of population growth] Popülasyonların özel büyüme tipleri vardır ki buna ayrıca popülasyon büyüme şekli de denmektedir. Temelde iki tip popülasyon büyümesi söz konusudur. Birincisi ( õ) tipi üssel büyüme, diğeri ise ( S ) tipi -sigmoid- büyümedir. Diğerleri büyümede görülen varyasyonlardır.

popülasyonun yaşama yeteneği çözümlemesi [population viability analysis] Türün yaşam hikayesi ile konulmuş olan belirli idari düzenleyici önlemle ya da bu önlem olmadan bir popülasyonun (stoğun) sönme olasılığının sayısal çözümlenmesiyle yapılan tahmindir.

Porifera [sponges] ® Süngerler.

Porphyra atropurpurea (?) [spotted nori] ® Porphyra leucosticta.

Porphyra leucosticta (?) [spotted nori] Sin. Porphyra atropurpurea. Kırmızı algdir. Tallus yapraksı ve mordan-pembeyedir. Hücreleri monostromatiktir. Büyüme dağınıklık gösterir. Üremesi trigenetik döngülüdür. Gametofit ve tetrasporofit heteromorftur. Boyu 10 - 15 cm kadardır. Kayalara ve epifit olarak diğer alglerin üzerinde yaşar. 1 m derinliğe kadar yayılır. Türkiye'nin Karadeniz ve Ege kıyılarında bulunur. Elle hasat edilir. İnsan tüketimi için sucul kültürünün yapıldığı bilinen en eski türdür. Akdeniz'de kültürü gelişmektedir. Tıpta ve alçı olarak kullanılmaktadır.

pörtlek [Haifa grouper] ® Epinephelus haifensis.

pörtlekgöz [exophthalmia, eye protrusion, popeye] Göz yuvarının gaz birikmesi ya da hastalık nedeniyle dışa, öne çıkık olması.

Portumnus latipes (?) [slender swimcrab] Karapaksın en ve boyu neredeyse eşittir. Rengi kırmızı esmer, beyaz benekli, ortada ve önde bazen beyaz lekelidir. Karapaks boyu ve eni çok 2,2 cm olabilir. Sıklıkla rastlanan boyları 1 - 2 cm kadardır. Muma gömülür, gel-git kuşağında yaşar. Türkiye'n Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz'de Sinop mevkiine kadar olan kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Portunidae (yüzücü yengeçgiller) [swimming crabs] Kıskaçları neredeyse eşittir. Son çift bacak enli ve yassıdır. Bu aileden Akdeniz sular sisteminde 12 cinste 24 tür bulunmaktadır. Çoğu tür balıkçılığın ilgi alanındadır. Aile bireyleri kıyıdan birkaç yüz metre derinliğe kadar yayılır.

Portunus arcuatus (?) [arched swimming crab] ® Liocarcinus arcuatus.

Portunus corrugatus (?) [wrinkled swimcrab] ® Liocarcinus corrugatus.

Portunus depurator (?) [blue-leg swimcrab] ® Liocarcinus depurator.

Portunus hastatus (?) [lancer swimcrab] Kumlu çamurlu tabanda yaşar. 1 ile 55 m derinlikler arasında yayılır. Boyu en çok 2,6 cm, eni 5,6 cm olabilir. Sıklıkla rastlanan boyu 2 cm ve eni 4 cm kadardır. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Portunus pelagicus (kum yengeci) [pelagic swimcrab] Karapaks yüzeyi pürüzsüz, dağılmış küçük yumrulu ve sığ olukludur. Son bacak çiftinin parmak kısmı küreksi ve geniş olup ucu yuvarlaktır. Rengi kahverengi ya da mavi olup beyaz lekeli ve düzensiz kısa beyaza yakın çizgilidir. Karapaks boyu en çok 8 cm ve eni ise 18,5 cm olabilir. Genelinin eni 14 cm kadardır. Kumlu ve kumlu-çamurlu tabanda 10 m ile 70 m derinliklerde görülür. Kızıldeniz'den göçmendir. Türkiye'nin doğu Akdeniz kıyısında bulunur. Avcılığı vardır.

posa [roughage] Akvakültürde kullanılan yemin yüksek oranda sindirilemeyen selüloz gibi malzeme ihtiva etmesi.

Poseydon [Poseidon] Sakallı, uzun saçlı, huysuz, trident denilen 3 çatallı mızrağı olan Zeus, Hades ve Hera’nın kardeşi, Kronos ve Rea’nın oğlu Amphitrite’nin kocası Yunan mitolojisindeki deniz tanrısı.

Posidonia [Posidonia] Deniz çayırı. 30-40 metre derinliğe kadar, temiz sularda yaşayan bir deniz çiçeklisi cinsi. ® Posidonia oceanica.

Posidonia oceanica (deniz eriştesi) [Neptune-grass] Deniz çiçekli bitkisidir. Kök-gövde (rizom) pullarla kaplı olup ucundaki yaprak demetinde 5-7 yaprak bulunur. Yapraklar dil şeklindedir. Rizom yılda 5 - 12 cm uzar. Posidonia tek evciklidir (monoecious). Çelikleme (vegatatif) çoğalma asıl yayılma yoludur. Posidonia kirlilikten uzak durur. 0 m'den 30 - 40 m derinliklere kadar yaşar. Kök gövdenin yatay ve dikey büyümesi sonucu hasır oluşur. Burada biriken çökeller sonucu taban yükselir. Hayvan yemi ve kıyıya vuran kurumuş yaprakları sıhhi temizleyici özelliği nedeniyle hayvan yatağı olarak kullanılmıştır. Yaprakların yanmayı geciktirici özelliği ayrıca ısı ve ses yalıtımı nedenleriyle kullanımının yeniden belirlenmesi çabaları görülmektedir. Posidonia Akdeniz ekosisteminin önemli bir öğesi olup yerli (endemik) türdür. Türkiye'nin Akdeniz (doğu Akdeniz'de kaybolmuş olmakla birlikte) ve Ege kıyılarında bulunur.

posidonya [Posidonia] ® Posidonia oceanica.

post- (önek) [post-] Zamansal olarak sonra, arkada, arkasında. Örnek; posterior (posterior) arkadaki.

posta [frame, timber] Teknelerde kaburga eğrileri.

postdorsal uzunluk [postdorsal length] Sırt yüzgeci kaidesinden kuyruk yüzgeci kaidesine kadar olan mesafe.

posterior [posterior] Arkasında, arkada, arka, ard.

posteriyör [posterior] ® Posterior.

postlarva [postlarva] ® Geçkin kurtçuk (larva).

postorbital [postorbital] Göz-çukuru arkasında.

postrostrum [postrostrum] Otolitin arka ucu.

potama [potama] Irmak, nehir.

potamadrom [potamadromous] ® Irmak-göçer.

potamadromus balıklar [potamadromous fish] ® Irmak-göçer balıklar.

potamodrom [potamodrome] Bütün yaşamı tatlı-suda geçen canlılar.

potamoloji [potamology] Akarsu içindekileri inceleyen bilim.

potansiyel fekondite (potansiyel doğurganlık) [potential fecundity] ® Gizil doğurganlık.

potansiyel hasat (potansiyel ürün) [potential yield] ® Gizil ürün.

potansiyel sıcaklık [potential temperature] Ölçülen sıcaklık - adiyabatik etki = potansiyel sıcaklık.

potasyum permanganat [potassium permanganate] Formülü KMnO₄ olan oksitleme özelliği çok yüksek kimyasal bileşendir. Mikropsuzlaştırma (dezenfeksiyon) ajanı olma yanında akvaryum ve balık yetiştiriciliğinde mantarlara (dış-asalaklara) karşı mücadelede kullanılır.

poyraz [north-east] Kuzeydoğu için kullanılan rüzgar yönü terimi.

pozisyon [position] Mevki. ® Yer.

pörtlek [Haifa grouper] ® Epinephelus haifensis.

pörtlekgöz [exophthalmia, eye protrusion, popeye] Göz yuvarının gaz birikmesi ya da hastalık nedeniyle dışa, öne çıkık olması.

ppb = p.p.b. (kıs) [Parts Per Billion] Milyarda bir.

ppm = p.p.m. (kıs) [Part(s) Per Million] Milyonda bir.

ppt = p.p.t. (kıs) [Part(s) Per Thousand] Binde bir.

pre- (önek) [pre-] Zamansal olarak önce, önde, önünde, erken. Örnek; prenatal evre (prenatal phase)-doğumdan önce (yumurtadan çıkmadan önce) olan evre.

preadaptasyon [pre-adaptation] Önuyum.

preanal yüzgeç [preanal fin] Balık kurtçuklarında (larvalarında) anüs önündeki yüzgeç.

predasyon [predation] ® Yeme.

predatör [predator] ® Yırtıcı.

predorsal [predorsal] Sırt yüzgecinden önce.

premaksilla [premaxilla] Genellikle dişli, üstçene kemiği.

prenatal evre [prenatal phase] Doğumdan önce (yumurtadan çıkmadan önce) olan evre.

preoküler [preocular, preorbital] Gözün önünde.

preoperkül [preoperculum] Balıklardaki solungaç ön kapağı.

Prestedion cataphractum (dikenli öksüz, dikenliöksüz balığı) [African armoured searobin] Tabansaldır (demersaldır). Boyu TL=40 cm kadar olabilir. Balıkçılığı kişisel tüketim düzeyindedir. 50-600 metre derinliklerde rastlanır. Gruplar oluşturur. Çamurlu kayalık sahanlıkta bulunur. Göğüs yüzgeçleriyle tabanda durur ve yürür. Burnuyla tabanı yem için karıştırır. Genç bireyleri kıyıda yaşar sonra derine göçerler.

presyem [compressed pellet] Buhar ve basınçla muamele edilerek yapılmış yem. Ekspande ya da ekstrude yemlere göre daha az dayanıklı topak.

prey [prey] Yırtıcının avı, yenen.

primatlar [primates] İnsanlar ile maymunların yer aldığı memeliler grubu.

Prionace glauca (maviköpek balığı, pamuk balığı) [blue shark] Yüzücü (pelajik), okyanus-göçerdir (okyanodromdur). 0-350 m derinliklerde rastlanır. Genellikle 150 m derinliklerde bulunur. Boyu TL=4 m ve ağırlığı 206 kg olabilir. 20 yıldan fazla yaşar. Ticari balıkçılığı önemsizdir. Canlı doğurucudur (vivipardır). Eşeylerde (cinsiyetlerde) çift yapısallık (seksüel dimorfizm) vardır. Uzun mesafelerde göç edebilir. İnsanlar için korkutuculuğu nedeniyle gizil (potansiyel) tehlike oluşturur. Eti yenir. Diğer kısımları endüstride kullanılır. Yüzgeçlerinden çorba yapılır. 4-5 yaşlarında ve 2,5 m boyda cinsi olgunluğa ulaşır. 40 cm boyunda 80 yavru verir. Gebelik 1 yıl sürer. Soyunun durumu yakın tehdit altındaki türler sınıfında yer alır.

Pristidae (Testerebalığıgiller) [sawfishes] Elasmobranchii - Keskisolungaçlılar altsınıfı, Batoidea alttakımı, Pristiformes takımının bir ailesidir. Aile Anoxypristis ve Pristis olmak üzere iki cinsi kapsar. Testerebalıkları köpek balıkları ve vatozlara yakındır. Önemli özellikleri uzamış ve testeremsi yapıdaki burunlarıdır. Testeremsi burundaki algılama yapılarıyla sudaki hareketler (besin) algılanabilmektedirler. Tabanda gizlenmiş yem, taban kazınarak çıkartılmaktadır. Testere aynı zamanda korunma amaçlı da kullanılmaktadır. Diğer Keskisolungaçlılar gibi Testerebalığıgillerin yüzme keseleri yoktur. Testere balıklarının birçok türü 1,4-7 m toplam boy aralığındadırlar. 25-30 yıl yaşayabilirler. Solungaç yarılıkları karın tarafındadır. Ağız enine bir düz çizgi şeklindedir. Çene boyunca mozaik şeklinde çok sayıda diş bulunu. Göğüs yüzgeçleri geniş değildir. Sırt yüzgeçleri ayrılmıştır. Kuyruk, gövdeden ayrılmamıştır. Sırt düz kahverengi, zeytin yeşili, gri yada sarımsıdır. Karın beyazdır. Akdeniz’de ender ancak tropikal ve alt-tropikal sakin sularda, nehir ağızlarında (kıyısal sularda) yaşarlar. Çamurlu ve kumlu tabanı seçerler. Doğurgandır (viviparous). İki yılda bir çiftleşir ve 8 yavru verirler. İncelenen türleri on yılda eşeysel olgunluğa ulaşırlar. Yavaş çoğalırlar. Gündüz uyurlar ve gece aktiftirler. Her çeşit dip hayvanlarıyla ve sürü oluşturan küçük balıklarla beslenirler. Soyları tehlike altında olup avlanmaları yasaktır.

Pristis pectinata (incedişlitestere balığı) [smalltooth sawfish] Etraf-göçer (amfidrom) olup tatlı ve acı-suya girer. Sığ sularda barınır. Boyu TL=7,6 m ve ağırlığı 350 kg kadar olabilir. Ticari balıkçılığı önemsizdir. Canlı doğurucudur (ovovivipardır). Testeresiyle tabanı kazarak yemlenir. Yüzücü (pelajik) balıkları testeresiyle öldürür. Soyu tehlikedeki türler içerisinde yer alır.

Pristis pristis (testere balığı) [common sawfish] Tabansal (demersal) okyanus-göçerdir (okyanodromdur). Tatlı ve acı-suya girer. Kıyısal sularda rastlanır. Boyu TL=5 metre kadar olabilir. Ticari balıkçılığı önemsizdir. Canlı doğurucudur (ovovivipardır).

pro- (önek) [pro-] Önce, önünde. Örnek; prognoz (prognosis)-öngörü.

Processa canaliculata (?) [processa shrimp] Sin. Processa mediterranea. Yürüme bacaklarının ilk çifti eşit değildir. Sağ yürüme bacağı ayrı bir kıskaç ile donatılmıştır, soldaki basitçe bir tırnak-pençe ile son bulur. Yürüme bacaklarının 2. çiftinden sağdaki soldakinden çok uzundur. Rengi pembe ve yatay bantları turuncu-kızıldır. Erkelerin boyu en çok 6,7 cm, dişlerinse 7,5 cm olabilir. Sıklıkla rastlanan boyları 5 cm ile 7 cm kadardır. Çamurlu taban üstünde 70 m'den 600 m'ye kadar demersaldir. Türkiye'nin kuzey Ege kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır. Yem olarak kullanılır.

Processa edulis (?) [nika shrimp] Sin. Nika edulis. Yürüme bacaklarının ikinci çifti eşit değildir, sağdaki çok daha uzundur. Rengi soluk yeşil, pembemsi ya da kırmızı olup gövdenin tamamı beyaz noktasal beneklidir. Erkeklerin boyu en çok 5 cm; dişlerin ise 6 cm olabilir. Sıkça rastlana boyları 2 ile 4 cm kadardır. Sığ kıyısal sularda deniz çayırlarında görülür. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır. Yem olarak kullanılır.

Processa mediterranea (?) [processa shrimp] ® Processa canaliculata.

Processidae (?) [?] Küçükten orta boya kadar olan karideslerdir. Karapaks pürüzsüzdür. Yürüme bacaklarının ilk çifti farklı boydadır. Sağdakinde ayrı bir kıskaç vardır. Bilek ve merus boğumludur. Renkleri pembe esmer ya da kırmızı olup kromatofor hücreleri çoğunlukla solgun yeşildir. Yarı-saydamdır. Kıyısal sulardan 200 m'den derinde değişik tabanda yayılırlar. Çoğunluğu gündüz tabana gömülür; gece aktiftir. Aile 65 türü içermektedir. Akdeniz sular sisteminde yalnız (Processa) cinsinden 10 tür yaşamaktadır.

profil [profile] Yüzeyden derine doğru sürekli alınan sıcaklık, tuzluluk, oksijen ölçümlerine ait grafiklere (sıcaklık profili, tuzluluk profili vb şekilde) verilen ad.

profitler [protophyte] Protistlerin bitkisel özelliği fazla olanlarının adı.

proforma [proforma] Bir malzeme ya da cihazın satış fiyatını belirten teklif mektubu.

proje [project] Tasarlanmış bir şey. Tasarı.

projeksiyon [projection] Bir stoğun ve balıkçılığın gelecekte nasıl davranacağına ait ölçüdür. Kotayla ilgili kısa süreli (1-5 yıl) kararların desteklenmesinde kullanılır. Uzun süreçli projeksiyonlar (5-10 yıl) yeterince hassas (güvenilir) değildir.

prokaryot (protokaryot) [prokaryotic] Hücrenin ne “gerçek” çekirdeği ne de plastidler gibi diğer hücresel organelleri vardır. Geniş anlamda, bu özellikleri gösteren organizma grubudur.

prokaryotlar [prokaryotes] Cyanobacteria içerir, eskiden Cyanophyta ve harfiyen bakteri olarak adlandırılırlardı.

Prosobranchia (?) [Öndensolungaçlılar] Solungaçları kalbin önünde olan Karından-bacaklıları (Gastropoda) kapsar. Deniz ve kara salyangozlarının önemli bir kısmı öndensolungaçlıdır. Manto boşluğu, solungaç ve anüs kalbin önündedir. Çoğunluk eşeylidir ve çapraz döllemeyi geliştirmiştir. Karındanbacaklıların taksonomisi ve evrimsel durumları son yıllarda hızla değişmektedir. Öndensolungaçlıların yontusu sarmal boyunca yerleşmiş olabilir; sarmal döngülerine ara vermeden çapraz geçebilirler. Hayvanın başında 2 dokunaç, gözler ve ağız vardır. Ayak karınsal, yassı kas kütlesi olarak büyür. Kabuk iç organları, sırt kısmında helezon büklümünde saklar. Önden solungaçlılar çoğunlukla denizel olup tabansaldırlar. Çoğunluğu yenilebilir olup cirkalitoral ve alt gelgit kuşağında bulunur. Ancak kayalık ya da tortullu döküntülü birçok ortamı yurtlandırırlar. Birçok türü üst bentikte yaşar ve bazıları kendisini gömer. Otçul, etçil, çökelcil, leşçil ve mikrofaj beslenenleri vardır. İlkel grupları Patellidae ve Trochidae aileleridir. Bu ailelerde her iki eşeye ait cinsel malzeme döllenmenin gerçekleştiği denize boşaltılır. Gelişmiş gruplarda iç döllenme olur. Kurtçuklar (larvalar) yüzebilen veliger kurtçuğu aşamasında ya da başkalaşmadan (metamorfozdan) sonra sürünen son şekliyle serbest kalır. Önden solungaçlıların Akdeniz sular sisteminde 128 ailesi bulunmaktadır. Akdeniz sular sistemindeki Yumuşakçalar (Malacology) faunası 600 Prosobranchia türünü kapsamaktadır. ® Öndensolungaçlılar.

protandri [protandry, protandrous] ® Tezerlik.

protandri hermafrodit [protandrous hermaphrodite] ® Tezerlik.

Proteopecten glaber (?) [smooth scallop] ® Flexopecten glaber.

Proteopecten griseus (?) [smooth scallop] ® Flexopecten glaber.

Proterorhinus marmoratus (kayabalığı) [tubenose goby] Tabansaldır (demersaldır). Tatlı ve acı-suya girer. Boyu TL=11 cm olabilir.

Proteus [Proteus] Homerus’in “Denizin Yaşlı Adamı” olarak andığı, geleceği gören Yunan mitolojisindeki deniz tanrısı.

protist [protist] Birinci. Bitki ve hayvanlar aleminde bulunan, farklı beslenme ve üreme tarzı olup serbest yaşayan birgözeli (birhücreli) ya da koloni oluşturan canlı.

protista [protista] Mevcut sınıflandırma sisteminde bitki ya da hayvan olduğunun belirlenmesi zor organizmalar grubu.

proto- (önek) [proto-] Orijinal. İlk. Örnek; protip (prototype)-ilk tip.

protogir [protogyre, proterogynous] ® Tezdişilik.

protogir hermafrodit [proterogynous hermaphrodite] ® Tezdişilik.

protokaryot [prokaryotic; protocaryote] ® Prokaryot.

protokooperasyon [protocooperation] ® Ön-işbirlikçilik.

protoplazma [protoplasma] Birinci oluşum. Yapısı değişebilen kimyasal ve fiziksel sistem.

protoraks [prothorax] ® Ön-göğüs.

protoserkal [protcercal] Yüzgecin neredeyse sonuna kadar uzanan kama şeklinde kuyruk sokumu ve kuyruk yüzgecini belirtir.

Protostomia [protostomia, protostomers] Sölomlu (Coelomata) çokgözelilerin (çokhücrelilerin) bir kabilesi (büyük grubu). ® Birincilağızlılar.

Protozoa [Protozoa, single-celled organisms] 1- Birgözeli (birhücreli) ökaryot hayvansal organizmalar. ® Birgözeliler.

Protozoa [Protozoa] 2- Protistlerin hayvansal özelliği fazla olanlarının adı.

protraktil [protractile, protrusible] ® Uzayan ağız.

protraktil [protractile] Uzayan ağız. Öne doğru uzatılabilen ağız.

pruva [bow, head] Gemi ya da teknenin ön (baş) kısmı. İleri yönü.

Psammechinus microtuberculatus (?) [gren sea urchin] Gövde yarım küre şeklindedir. Rengi tamamıyla yeşildir; çıplak kabuğu da yeşildir. Tüp ayak bölgesi (gözenekli olup) boylamasına 10 beyaz bantlıdır. Çapı en çok 4 cm ve dikenleri 1,5 cm olur. Kıyısal kesimde 10 m'den 100 m derinliğe kadar yayılır. Kumlu çamurlu tabanda görülür. Türkiye'nin Marmara Denizi ve Ege kıyılarında bulunur. Yaygın türdür. Avcılığı vardır.

Psammobiidae (?) [sunset clams] (= Gariidae) (?) [sanguins] Kabuklar nere-deyse eşittir ve ikizkenar yamuk görünümlüdür. Kabuklar aralıklıdır (açıktır). Dış bağ belirgin olup kancaların arkasına ağır bir huri (dorsal kenar boyunca dış bağ oluşmasına hizmet eden dar ya da kırışık platform) ile yerleşmiştir. Manto sinüsü geniş ve derindir. İç kenar yüzeyleri pürüzsüzdür. Çöken malzemeyle beslenirler. Akdeniz sular sisteminde 6 türü barınmaktadır.

psammon [psammon] Tatlı ve tuzlu suların kumlu çakıllı çökellerinde yaşan organizmaların tamamı.

Psammophila manga (?) [oblong otter shell] ® Lutraria manga.

Psetta maeotica (çivili kalkan, karadenizkalkan balığı, hakiki kalkan, kalkan balığı, dişi kalkan, kalkan) [Black Sea turbot] Psetta maxima maeotica’nın geçerli adıdır. Tabansaldır (demersaldır). Boyu TL=45 cm olabilir. ® Psetta maxima.

Psetta maxima (çivili kalkan, karadenizkalkan balığı, hakiki kalkan, kalkan balığı, dişi kalkan, kalkan) [turbot] Tabansal (demersal) olup okyanus-göçerdir (okyanodromdur). Acı-suya girer. Boyu TL=110-115 cm olabilir. Bilinen en ağır bireyi 25 kg’dır. 25 yıl yaşayabilir. 20-70 m derinliklerde rastlanır. Pahalı ve beğenilen balıktır. Ticari balıkçılığı önemlidir. Bazı araştırıcılara göre Psetta maxima maeotica Karadeniz’de yaşayan alttürdür. Kumlu ya da kayalık zeminde bulunur.

Pseudamussium clavatum (?) [club scallop] Sin. Chlamys clavata; Peplum clavatum. Kıyısal kesimin kumlu çamurlu ve döküntülü tabanında yaşar. Yaygı bir tür değildir. Boyu en çok 4 cm olabilir. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur. Avcılığı belirsizdir.

Pseudocaranx dentex (kral balığı) [white trevally] Acı-suya girer. 10-200 m derinliklerde sert zeminde rastlanır. Boyu TL=122 cm ve ağırlığı 18 kg olabilir. Ticari balıkçılığı vardır. Kıyısal suları seçer. Gençleri nehir ağızlarına ve koylara girer. Erinler tabanda ve orta-suda sürü oluşturur. Sürüde diğer türlerde olabilir. Japonya’da yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bilinen en iyi sofra balıklarındandır.

psödobranş [pseudobranch] İlk solungaç yayının kalıntısı. Solunum işlevi yoktur.

psödopod (psödopot) [pseudopod, pseudopodium] ® Yalancı ayak.

Pteragogus pelycus (filamentli çırçır) [sideburn wrasse] Tabansaldır (demersaldır). Boyu TL=15 cm olabilir. Ticari balıkçılığı vardır. Sakin ve yosunlu (algli) kesimlerde bulunur.

Pteria hirundo (?) [European wing oyster] Kumlu, çakıllı, kumlu-çamurlu, çakıllı çamurlu tabanda cirkalitoraldan biraz daha derinde de yayılır. Boyu en çok 11 cm kadardır. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur.

Pteriidae (?) [feather oysters] Kabuklar hemen hemen eşittir. Sol kabuk daha şişkincedir. Kabuğun dış yüzeyi sıklıkla pulsudur. Eklem ya dişsiz ya da kancaların yakınında diş benzeri çıkıntılıdır. Kabuk içi sedefsi olup karınsal kenar koyudur. Solungaçları lifsi tiptir. Manto çizgisi içe doğru manto sinüsü oluşturmaz. Aile bireyleri bisal lifleri ile değişik malzemeye (kaya, çakıl taşlı, kabuk, bitki, mercan yapışık yaşar. Ailenin Akdeniz sular sisteminde 2 türü yaşar.

Pterocladia capillacea (?) [Spanish agar] Sin. Pterocladia pinnata. Kırmızı algdir. Tallus yassı olup küme şeklinde dallı eksen olarak görülür. Eş yapılı trigenetik döngü şeklinde ürer. Boyu 5 - 15 cm'dir. Işıklı ve orta derecede ışıklı alt litoral tabandaki kayalar üstünde 5 m derinliğe kadar yayılır. Türkiye'nin Ege ve Karadeniz'in Kafkasya kıyılarında bulunur. Elle toplanır. Agar ve tıbbi amaçlı üretimde kullanılır.

Pterocladia pinnata (?) [Spanish agar] ® Pterocladia capillacea.

Pteroctopus tetracirrhus (?) [fourhorn octopus] Manto eni neredeyse boyuna eşittir. Deri yumuşak ve jelatinlidir. Kollar orta boyda ve neredeyse eşittir. Dış solungaç yaprakçıkları 9 – 10 tanedir. Rengi turuncu olup manto boyu dişlilerde en çok 14 cm erkeklerde 10 cm'dir. 100 - 700 m derinliklere bentiktir ancak daha çok 250 - 500 m'lerde yayılır. Türkiye'nin batı Akdeniz ve güney Ege kıyılarında bulunur. Ender türdür. Avcılığı vardır.

Pteromylaeus bovinus (fulya, folya balığı, çuçuna) [bull ray] Taban-yüzücüdür (bentopelajiktir). Acı-suya girer. 10-150 m derinliklerde rastlanır. Boyu TL=2,5 m ve ağırlığı 83 kg olabilir. Ticari balıkçılığı vardır. Bazen küçük gruplar halinde görünür. Canlı doğurucudur (ovovivipardır). Eti çok beğenilir.

Pteroplatytrygon violacea (rina, iğnelivatoz, mavirina balığı) [pelagic stingray] Daha çok Dasyatis violacea olarak tanınmış iğnelivatozdur. Boyu TL=160 cm olabilir. 35-240 metreler arasında yayılabilir. Canlı doğurucudur (ovovivipardır). Kuyruk dikeninde ağı (zehir) taşır. Sokması halinde çok tehlikeli olabilir.

Pteropoda [Pteropoda] Yumuşakçaların küçük olup planktonda yaşayan grubudur. Okyanus tabanındaki önemli çökel (sediman) malzemesini bu gruptaki canlılar oluşturmaktadır.

PUFA (kıs) [PolyUnsaturated Fatty Acids] Uzun zincirli doymamış omega-3 yağ asitleri

pul [scale] Balıkların vücudunu örten ve koruyan küçük plakalar şeklindeki sertçe yapılar. ® Ganoit pul. ® Plakoid pul. ® Çember pul. ® Siklo-ktenoid pul. ® Kosmoid pul. ® Taraksı pul.

pul formülü [scale formula] Pul sayımları bazen bir formül olarak verilir. Yanal çizginin üstündeki pullar paya ve altındaki pullar paydaya yazılır. Bunların önüne ve arkasına ise bulunan en çok ve en az pul sayıları konur. Örnek; 22 4-5/6-8 24. Anlamı şudur: Yanal çizgi boyunca en az 22 en çok 24 pul bulunmaktadır. Yanal çizgi üstünde 4-5 ve altında da 6-8 pul vardır. Pul sayıları bazen daha farklı da verilebilmektedir. Bunun 4/8 şeklinde verilmesi halinde 4 pul yanal çizginin üstünde 8 pul yanal çizginin altında denilmektedir. Bir başkası, 8+35+12 şeklinde de olabilir. Bu kez denilmek istenen pulların 8’inin yanal çizgi üstünde, 35 tanesinin yanal çizgi boyunca ve 12’sinin de yanal çizgi altında olduğudur.

pul sayımı [scale counts] Balık vücudundaki pulların belirli ve tanımlanmış bir ya da bir kaç hat boyunca sayılması.

pul yeyici [scale-eating, lepidophagy] Birçok taksonomik birimin diğer balıkların pullarını değişik yöntemlerle yemede uzmanlaşmış olan(ları).

pulatarina [thinlip mullet] ® Liza ramado.

pulbilim [lepidology] Balıkların pullarını ele alan bilim dalı.

pullu sazan [carp] ® Cyprinus carpio carpio.

pulyeyicilik [lepidophagy] Birçok bağımsız taksonomik grup değişik yöntemlerle diğer balıkların pullarını yeme konusunda uzmanlaşmıştır. Yalnız, pullar bu balıkların tek besin kaynağı değildir. Örnek; Terapon jarbua haskefel ya da topan kefal’in (Mugil cephalus) pullarını kopararak yer.

pulyiyen [lepidophore] Pul yiyen balık. Ciclidae ailesinden Perissodus microlepis. Tanganika gölü.

Pungitius platygaster (uzundikence balığı, küçük güney dikenli balığı) [southern ninespine stickleback] Taban-yüzücüdür (bentopelajiktir). Tatlı, acı ve tuzlu-suda yaşar. Boyu TL=7 cm olabilir. Soyu tehlikedeki türler içerisinde az riskli sınıfındadır.

puntel [bulwark, stanchion] Gemi ve teknelerde güverte kenarlarındaki, personel ya da yolcuların denize düşmemesi için genellikle borudan yapılmış, koruyuculara verilen ad.

pupa [aft] Gemi ya da teknenin geri, arka tarafı, geri istikameti.

pupa yelken [velivolant] Yelkenlerin tam şişmesi.

Purpura haemastoma (?) [red-mouth purpura] ® Thais haemastoma.

Pusia ebenus (?) [ebony miter] İnfra ve mediolitoral katların çamurlu, kayalık tabanında yaşar. Boyu en çok 3,5 cm, çapı 1,1 cm olabilir. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur.

pusukaya [reef] ® Resif.

pusula [compass] Seyir yönünü belirlemede kullanılan alet.

püskül [cirri] Kafadanbacaklılarda 1. Kolda: Kolun ağız tarafındaki yüzeyinin kenarı üzerindeki etsi uzantılar.

püskül [cirri] Kafadanbacaklılarda 2. Gövdede: Özellikle gözlerin üstündeki kabarcık şeklinde deri çıkıntıları.

PVA (kıs) [Population Viability Analysis] ® Popülasyonun yaşama yeteneği çözümlemesi.

Pycnodonta cochlear (?) [spoon oyster] ® Neopycnodonte cochlear.

Pyroteuthis margaritifera (?) [jewel enope squid] Sırtta manto boyu en çok 4 cm kadardır. Mezopelajik tür olup gece 100 -200 m ve gündüz 400 -600 m derinliklerde yayılır. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur.

Pyuridae (Gömlekliler) Tek yaşarlar ancak bir arada da yaşayabilirler. Gömlek sert ya da meşinsidir. İri canlılardır (20 - 30 cm'ye kadar. Kıyıdan kıta yamacına kadar kaya ve kabuklara yapışık bulunurlar.