C [son güncelleme 01 Mart 2016]

⁰C (kıs) [degrees centigrade] Santigrat derece.

C.G.S Sistemi [C.G.S System] Santimetre, Gram ve Saniyeyi kullanan birim sistemi.

C/E (c.p.u.e) (kıs) [catch per unit of effort] ® Birim av.

Calappa granulata (utangaç yengeç) [shamefaced crab] Orta ya da iri boylu yengeçtir. Karapaksı yüksek ve dışbükey olup öne doğru daralır. Rengi sarımsı olup sırtı boylamasına iri ve küçük lekelidir. Karapaks boyu en çok 8 cm eni ise 11 cm olabilir. Çoğunluğun karapaks boyu 4 cm ve eni ise 5 cm kadardır. Kumlu, çamurlu ve kabuklu tabanda yaşar. Kuma gömülür. 13 m'den 400 m^ye kadar yayılır ancak sıklıkla 30 m ile 150 m'ler arasında rastlanır. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Callanthias ruber (berber balığı, kırmızıberber balığı) [parrot seaperch] Tabansaldır (demersaldır) ve 50-500 metrelerde rastlanır. Balıkçılığı önemsizdir. TL=60 cm olabilir. Kayalık ve çamurlu kesimde ve sualtı mağaralarında bulunur.

Calliactis parasitica (?) [hermit anemone] Hormathiidae ailesi bireyidir. Canlının kolon şeklindeki gövdesi güçlü bir silindir olup boyu 8 - 10 cm'dir. Rengi beyazımsı ya da sarımsı olup boylamasına şeritlidir. Dokunaçları görece kısa olup 3 cm kadardır. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bir iki metreden birkaç metreye kadar bulunur. Hormathiidae ailesi bireylerinin çoğu Pagurus yengecinin bulunduğu kabuklara yapışık yaşar. Bu bir ortak-yaşarlık (kommenzalizm) örneğidir. Şakayık besin artıklarından Pagurus ise şakayık tarafından düşmanlardan korunur. Elle ve sürüklenen av araçları ile elde edilir.

Callinectes sapidus (mavi yengeç) [blue crab] İri yengeçlerdendir. Karapaks eni (genişliği) boyundan oldukça (2 kez daha) büyüktür. Kabuk rengi yeşilimsi; olgunlaşmış erkeklerde kıskaç mavidir. Erkeklerde karapaks boyu en çok 9 cm, dişilerde 7,5 cm olabilir. Dikenler dahil edildiğinde karapaks eni erkeklerde 21 cm'ye ve dişilerde 20,4 cm'ye ulaşır. Sıkça rastlanan boyları 10 - 16 cm kadardır. Çamurlu kumlu kıyısal tabanda yaşar. Kuzey Amerika sularının yerlisidir. Kazaen Akdeniz'e taşınmıştır. Zaman zaman boldur. Türkiye'nin çoğunlukla doğu Akdeniz kıyısında bulunur. Avcılığı vardır.

Callionymidae (Üzgünbalığıgiller) [dragonets] Actinopterygii (Işınlı-yüzgeçliler) sınıfı, Levreksiler (Perciformes) takımı, Callionymoidei alttakımının 18 cinsi barındıran ailesidir. Ailede 130 tür bulunmaktadır. Aile daha çok tropik ve alt-tropik (sub-tropik) sularda yaşar. Gövde uzun ve hafif yassıdır. Baş genişçe olup içe çökmüştür. Üst çene öne uzayabilir (protraktil). Genellikle tüysü (villiform) bir sıra dişi vardır. Ön solungaç kapağında diken bulunur. Gözler iridir. Yüzgeçleri büyük ve uzuncadır. Sert ve yumuşak sırt yüzgeçleri ayrılmıştır. Yanal çizgi gözeneklerden oluşur. Gövde pulsuzdur. Kum renginde, bazen çok renkli çubuklar ve lekelerle kaplıdır. Bazı türler cinsiyetlerine göre iki renklidir (dikromatiktir). Yakın kıyısal kumlu ve çamurlu tabandan 650 m civarı derinliklere kadar yaşarlar. Küçük boylu (2-30 cm), bentik (tabansal) balıklardır. Kabuklular, solucanlar ve küçük omurgasızlarla beslenirler. Orta-suda yumurtlarlar.

Callionymus fasciatus (şeritliüzgün balığı, üzgün balığı) [banded dragonet] Tabansaldır (demersaldır). TL=12 cm olabilir. Kumlu zeminde bulunur.

Callionymus flamentosus (lekeliüzgün balığı, üzgün balığı) [blotchfin dragonet] Tabansal (demersal) türdür ve 16-100 m derinliklerde rastlanır. TL=20 cm olabilir. Balıkçılığı yoktur. Kıyısal kesimde kumlu, çamurlu zeminde bulunur.

Callionymus lyra (üzgün balığı) [dragonet] TL=30 cm olup 6 yıl yaşayabilir. Balıkçılığı önemsizdir. Tabansal (demersal) tür olup 5-430 m derinliklerde rastlanabilir. Kumlu, çamurlu zeminde bulunur. Yaşadığı alanı savunur. Erkekler birbirlerine karşı saldırgandır. Yumurta ve kurtçukları (larvaları) yüzücüdür (pelajiktir). Ağılıdır (zehirlidir).

Callionymus maculatus (benekliüzgün balığı, mine balığı, üzgün balığı) [spotted dragonet] Tabansal (demersal) olup 45-650 metrelerde rastlanır. TL=16 cm olabilir. Kişisel tüketim için avlanır. Kumlu zeminde bulunur. Yumurta ve kurtçukları (larvaları) yüzücüdür (pelajiktir).

Callionymus pusillus (küçüküzgün balığı, üzgün balığı) [sailfin dragonet] Erkeği TL=14 cm ve dişisi TL=10 cm olan tabansal (demersal) bir balıktır. Bazen 100 metre derinlikte rastlanır. Sığ sularda kumluk yerlerde yaşar.

Callionymus risso (noktalıüzgün balığı, üzgün balığı) [dotted dragonet] TL=11 cm olan tabansal (demersal) bir balıktır. 15-150 metrelerde yayılır. Kişisel tüketim için avlanır. Sığ suda kumluk zeminde bulunur. Yumurtlayarak çoğalır. Yumurta ve kurtçukları (larvaları) yüzücüdür (pelajiktir).

Calliostoma conulum (?) [shining top-shell] Yaygın tür değildir. Çamurlu, döküntülü cirkalitoralde yaşar. Boyu en çok 2,7 cm, çapı 2,5 cm olabilir. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur.

Calliostoma granulatum (?) [granular top-shell] Çamurlu, döküntülü cirkalitoralde yaşar. Boyu en çok 3,6 cm, çapı 3,5 cm olabilir. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur.

Calliostoma gualtierianum (?) [Gualtieri’s top-shell] Yaygın tür değildir. Boyu en çok 1,9 cm, çapı 1,3 cm olabilir. Türkiye'nin Ege kıyılarında bulunur.

Calliostoma laugieri (?) [Laugier’s top-shell] Kumlu-çamurlu Posidonia çayırları kesiminde yaygındır. Boyu en çok 1,5 cm, çapı 1,3 cm olabilir. Türkiye'nin Ege kıyılarında bulunur.

Calliostoma zizyphinum (?) [painted top-shell] Çamurlu, döküntülü kesimde barınır, yaygın değildir. Boyu en çok 4,5 cm, çapı 3,9 cm olabilir. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur.

Callista chione (?) [smooth callista] Sin. Cytherea chione; Meretrix chione. Kabuk uzunlamasına oval olup katıdır. Dışı parlak ve hemen hemen pürüzsüzdür. Dış deri (zar) parlak görünümlüdür. Asıl dişler 3 adet olup farklıdır. Manto sinüsü derindir. Kabuğun iç kenarları pürüzsüzdür. Rengi dışta esmerden pembeye çalar, eş merkezli bantlıdır; içte beyazdır. Boyu en çok 11 cm ve sıklıkla rastlanan boyları 6 - 8 cm arasındadır. Temiz kuma sığca gömülür, 200 m derinliğe kadar yayılır. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Calypraeidae (?) [?] Kabuk koni ve ya da şapka şeklindedir. Tepede (dorukta) sarmal hareket görülür. Kabuk ağzı kapağı yoktur. Erselik (hermaphroditic) hayvanlardır. Gençken erkek ancak daha sonra diğer hayvanların durumuna göre dişi olurlar.

Calyptraea chinensis (?) [Chinese cup- and saucer] Cirkalitoral katta diğer boş kabuklar üzeride yaygın türdür. Boyu (yüksekliği) en çok 0,9 cm, çapı ise 2,2 cm kadardır. Türkiye'nin tüm kıyılarında bulunur.

camgöz [sandbar shark] ® Carcharhinus plumbeus.

camgöz balığı [tope shark] ® Galeorhinus galeus.

Camgözgiller (köpek balıkları) [Squalidae, spiny dogfishes, spiny sharks, dogfish sharks] ®Squalidae.

camkaya [transparent goby] ® Aphia minuta mediterranea.

Campanulariidae [Campanulariidae] Leptomedusae alttakımının bir ailesidir.

Campogramma glaycos (çıplak) [vadigo] Taban üstünde askıda ve su kolonunda dolaşan yüzücü (pelajik) balık türü olup TL=70 cm boy ve 2,8 kg ağırlığa ulaşabilir. Ticari balıkçılığı önemsizdir. Dip ve orta-su trolü ile avlanır. Daha çok sığ suda bulunur ve sürü oluşturan balıklarla beslenir.

can salı [life-raft] Tehlike anında özel düzenek ile yüzeyde şişerek belirli sayıda insan taşıyabilen gereç.

can simidi [life buoy] Simit şeklinde olup denize düşen kişinin su üstünde kalmasını sağlayan yüzdürücü.

can yeleği [life-vest] Denize düşen baygın ve bitkin bir kişinin ağzını sudan yukarıda tutacak yelek tipi yüzdürücü.

canavar (canavar balığı) [great white shark] 1- ® Carcharodon carcharias.

canavar [shortfin mako] 2- ® Isurus oxyrinchus.

Cancer pagurus (pavurya) [edible crab] Kabuklular (Crustacea) kabilesi, Onayaklılar (Decapoda) takımı, Cancridae ailesi, Cancer cinsi bir yengeç türüdür. Kıyıda kaba çakıllı tabanda ve kayalıkların altında, açıkta çamurlu kumlu zeminde 100 metre derinliğe kadar rastlanır. Kırmızımsı esmer oval kabukludur. Kabuk (bağa=karapaks) boyu 17 cm ve eni 25-29 cm kadar olabilir ama çoğunlukla 15 cm civarındadır. 11 cm civarında cinsi olgunluğa ulaşır. Sürünür gibi hareket eder. Kalın kabuk ve güçlü makaslı kolları vardır. Yırtıcıdır. Diğer kabuklular ve yumuşakçalarla beslenir. Avrupa denizlerinde yaşar. Yenir.

cankurtaran simidi [life buoy] ® Can simidi.

canlandırılan isim [nomen revivisco, nom. reviv.] Eski bir ismin yeniden yaşatılması.

canlı ağırlık [live weight] Balığın vücut ağırlığı.

canlı doğurma [live-bearing, ovoviviparity] Anne vücudunda döllenip kuluçka evresini kordonu ve eşi (etenesi=plasentası) olmadan geçirdikten sonra küçük erin birey görüntüsüyle doğan, yüzen ve beslenen yavru vererek üreme.

canlı kaya [live rock] Üstünde yosun, mikro organizma, omurgasızlar vb’nin yaşadığı, akvaryumda bakteri filtresi olarak kullanılan kalkerli taş.

canlı oranı [vital rates] Doğal ölüm, doğurganlık ve büyüme gibi stok dinamiğini etkileyen oranlar.

canlı taban [live bottom] Üstüne omurgasızların yapıştığı ve balıklar için çekici bir yem kaynağı oluşturan çoğunlukla yassı kayalardan oluşmuş taban.

canlı yem [live bait] Oltaya canlı olarak takılan yem. Örnek; solucan, balık vb.

canlı-doğurucu [internal live bearer] Yumurtaların vücut içinde döllenmesi sonrası yavruları canlı doğuran ekolojik grup.

Cantharus dorbignyi (?) [D’Orbigny’s buccinum] İnfra ve mediolitoralde yaygındır. Kayalık tabanda yayılır. Boyu en çok 2,1 cm, eni 1,1 cm kadardır. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur.

Caproidae (Peri-balığıgiller) [boarfishes] Actinopterygii sınıfı, Zeiformes takımı, Caproidae ailesi 2 cinste (Antigonia 11 tür, Capros 1 tür) toplam 12 türü barındırmaktadır. Hint, Atlas ve Büyük Okyanusta çoğunlukla 50 m derinlikte yayılmışlardır. Akdeniz’de bir türü yaşamaktadır. Gövde uzun ve basıktır. Ağız küçüktür ve öne çıkabilir (protraktildir). Ağız dışa uzatıldığında uzun bir boru halini alır. Sırt yüzgeçleri uzun ve güçlüdür. Göğüs yüzgeçleri yuvarlaktır. Pullar küçük olup taraksıdır (ktenoidtir). En çok 30 cm toplam boya ulaşırlar. Gövde canlı kırmızıdır, bazen enlemesine sarı renkli çubukludur. Renkler ilk 200 metrede yaşayan örneklerde solgundur.

Capros aper (trampet balığı, tambur balığı, peri balığı) [boarfish] Tabansal (demersal) olup 40-600 metrelerde rastlanır. TL=30 cm olabilir. Balıkçılığı yoktur. Topluluk ve sürü oluşturur. Kayalık ve kumlukta bulunur. Erkekler dişilerden küçüktür.

Capulidae (?) [cap snails, cap shells] Kabuk kapşona benzer, tepe sağa kıvrıktır. Çapı hızlı büyür, ağız geniş olup kabuk ağzı kapağı bulunmaz. Akdeniz sular sisteminde tek türü bulunmaktadır.

Capulus ungaricus (?) [Hungarian cap-shell, bonnet shell] Yaygın türdür. İnfra ve cirkalitoralde döküntü ve çakıllar ile diğer kabuklara yapışık yaşar. Çapı en çok 6,0 cm ve yüksekliği 2,2 cm olabilir. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur.

Carangidae (İstavritgiller) [jacks, pompanos, jack mackerels, scads] Actinopterygii sınıfı, Perciformes takımı, İstavritgiller (Carangidae) ailesinde yer alan 30 cinste 151 türü kapsamaktadır. Atlas, Hint ve Büyük Okyanusta yayılmışlardır. Deniz balık-larıdırlar. Çoğu türü hızlı yüzen yırtıcılardır. En irileri Seriola dumerilii 2 m boya ulaşır. Ailenin diğer türleri 25-100 cm boydadır. Gövde şekilleri değişkendir. Bazı türlerin kuyruk sapında yanal bir karina ya da iki taraflı çift karina mevcuttur. İçi yağ dolu gözkapağına sahiptirler. Çenelerde dişler çok sıralıdır, şerit halindedir. Solungaç yayı dikenleri değişkendir. Sırt yüzgeci iki adettir. Dışkıl (anal) yüzgeç değişken yükseklikte ve ön loplu olup sert ve yumuşak ışın tarafından izlenir. Türlerin çoğunda, kuyruk çatallı ve eşit lopludur. Pullar çok küçük ve çemberimsidir (sikloid) fakat 2 türde taraksıdır (ktenoid). Yanal çizgi öne doğru bükülmüştür, kuyruğa kadar düzdür. Dikensi pullar (scutes) iri ve kalın olup yanal çizgi üzerinde sivri ve bazı türlerde de çıkıntılıdır. Sırt koyu renklidir (yeşil ya da siyahımsı mavi). Böğür solgundur (gümüşi beyaz ya da altın sarısıdır). Baş, gövde ve yüzgeçler renklidir.

Caranx crysos (kral balığı) [blue runner] Mercan resifleriyle ilişkili olup 0-100 m derinliklerde yayılır. Boyu TL=70 cm, ağırlığı 5 kg ve 11 yaşında olabilir. Ticari balıkçılığı önemsizdir. Yakın kıyıda sürü oluşturan bu türün genç bireyleri yüzer malzemeyle birlikte görülür. Erinler açıkta yumurtlar. Beğenilen balıktır.

Caranx hippos (kral balığı) [crevalle jack] Mercan resifleriyle ilişkili okyanus-göçer (okyanodrom) bir balıktır. TL=124 cm ve 32 kg olabilir. 1-350 m derinliklerde yayılır. Acı-suya girer. Ticari balıkçılığı vardır. Erinleşmemiş bireyleri nehir ağızlarının çamurlu tabanında ve kumlu sahillerde bulunur. Hızlı yüzen sürüler oluşturur fakat büyük bireyleri tek gezer.

Caranx rhoncus (horlayankral balığı) [false scad, spotfin scad, ten-finned horse mackerel, yellow horse mackerel] Taban üstünde askıda ve su kolonunda dolaşan taban-yüzücü (benthopelagic) bir balık türü olup TL=60 cm boy ve 1 kg ağırlıkta olabilir. 30-200 m derinliklerde yayılır. Ticari balıkçılığı vardır. Sıklıkla 30-50 m’lerde tabana yakın durur. Sürü oluşturur.

Carapidae (İğnebalığıgiller) [pearlfishes] Işınlı-yüzgeçliler (Actinopterygii) sınıfı, Ophidiiformes takımının tropik ve alt-tropik sularda yayılan bir ailesidir. Kıta sahanlığı yamacı ve derinde bulunurlar. Yumurtaları ovaldir. Aile Carapus (6 tür), Onuxodon (3 tür), Echiodon (12 tür), Snyderidia (1 tür), Eurypleuron (2 tür), Encheliophis (6 tür), Pyramodon (4 tür), olmak üzere 7 cins ve 34 türü içermektedir.

Carapus acus (inci balığı) [pearl fish] Göçmen olmayan 100 m derinliğe kadar rastlanan tabansal (demersal) bir balıktır. TL=21 cm. Balıkçılığı yoktur. Sığ sulardaki denizhıyarının karnında ortakçı (komenzal) olarak yaşar. Kısmen hıyarın dışına uzanır, geceleri beslenmek için denizhıyarını terk eder.

Carassius auratus (havuz balığı) [goldfish] Nehir ve göllerde yavaş akan ya da durgun sığ suda (0-29 m) bulunur. Tabansal (demersal) olup ırmak-göçer (potamadrom) balıktır. Bitkiler, kabuklular, böcekler vb ile beslenir. Yumurtalarını su altındaki bitkiler üzerine bırakır. Yumurtlayan (ovipar) olup kurtçukları (larvaları) yüzücüdür (pelajiktir). En çok %o17 tuzluluğa kısa süre dayanabilir. Yenilebilir fakat pek tüketilmez. 3 kg ve kabaca 60 cm olabilir. Akvaryumda 30 yıl yaşayabilir.

Carcharhinidae (Harhariyasgiller) [sand sharks, whaler sharks] Kıkırdaklılar (Chondrichthyes) sınıfı Lamniformes takımı Odontaspididae ailesini kapsar. Carcharhinidae bazen Carchariidae adıyla da anılmaktadır. Carcharias ve Odontaspis adında iki cinsi vardır. Boyları küçüklü büyüklüdür. Gövde ve kuyruğu silindir biçimlidir. Beş kısa solungaç yarığı vardır. Orta boydaki solungaç yarıkları çifttir. Gözler yanlarda olup iyi gelişmiştir. Alt göz zarı (kapağı) bulunur. Dişler 3 sıradır. Sırt yüzgeci iki tanedir. İkinci sırt yüzgeçleri büyüktür. Neredeyse bütün denizlerde bulunurlar. İri türleri derinlerde ve okyanuslarda görülür. Güçlü yüzücülerdir. Yakın kıyıda rastlamak mümkündür. 3-6 metre boya ulaşabilirler. Değişken renkli olup sırt genellikle grimsi ya da esmerdir, karın beyazdır. Canlı doğurucudurlar. Bütün türleri eteneli=plasentalı (viviparous) yavru doğurur. Yavru sayısı 2-80 arasında değişebilir ancak çoğunlukla 10’dan azdır. Güçlü olan yavrular doğumdan önce ana karnında zayıf kardeşlerini yerler. Gebelik 9–12 ay sürer. Kedibalıkları, balıklar, kaplumbağalar kuşlarla, deniz memelileri ve ayrıca omurgasızlarla (yumuşakçalar, yengeçler) beslenirler. Akdeniz’de 7 türüne sıkça rastlanır.

Carcharhinus brevipinna (sivriburun camgöz) [spinner shark] 0-1,000 m derinliklerde rastlanır. Boyu TL=3 m ve ağırlığı 90 kg olabilir. Ticari balıkçılığı vardır. Kıta sahanlığı ve açıkta bulunur. Sürü oluşturur ve okyanus-göçerdir (okyano-dromdur). Ağzı açık iken dikey helezoni hareketle balık sürüsünü avlar. Bu hareketi su yüzeyinden görülür. Canlı doğurucudur (viviparous). Eti yenir, deri ve yağından yararlanılır. Soyu tehlikedeki türler içerisinde, tehdide yakın sınıfında değerlendiril-mektedir.

Carcharhinus limbatus (köpekbalığı) [blacktip shark] Etraf-göçer (amfidrom) olup acı ve tatlı-su arasında hareket eder. Boyu TL=275 cm, ağırlığı 129 kg ve 12 yaşında olabilir. 0-30 m arasında rastlanır. Balıkçılığı vardır. Kıyı ve açık-su balığıdır. Irmak ağzına, körfez ve limanlara girer. Gençleri kumsal boyunca yayılır. Canlı doğurucu (vivipar) olup bir batında 10 yavru verir. Eti yenir. Kızdırılınca insanlara saldırır. Soyu tehlikedeki türler içerisinde, tehdide yakın sınıfında değerlendirilmektedir.

Carcharhinus melanopterus (siyah yüzgeçli köpek-balığı) [blacktip reef shark] Etraf-göçer (amfidrom) olup acı ve tatlı-su arasında hareket eder. Boyu TL=2 m ve ağırlığı 14 kg olabilir. 20-75 metreler arasında rastlanır. Balıkçılığı vardır. Sığ sularda barınır. Tek ya da küçük gruplar halinde görülür. Canlı doğurucudur (viviparous). Bir batında 46-52 cm boyunda 2-4 yavru verir. Karaciğeri yağ elde etmede, yüzgeçleri çorba yapımında kullanılır. Eti yenir. Soyu tehlikedeki türler içerisinde, hassas sınıfında değerlendirilmektedir.

Carcharhinus plumbeus (büyükcamgöz balığı, camgöz) [sandbar shark] Okyanus-göçerdir (okyanodrom). 1,800 m derinliğe kadar rastlanır. Boyu TL=2,5 m ve ağırlığı 118 kg olabilir. Ticari balıkçılığı vardır. Körfez ve limanlara girer. Kumsallık, taşlık kayalık zeminden uzak durur. Mevsimsel göç yapar, cinsiyetlerde çift-yapısallık (dimorfizm) görülür. Yumurtalar anne karnında döllenir. Eti yenir, deri ve yağından yararlanılır. Soyu tehlikedeki türler içerisinde, tehdide yakın sınıfında değerlen-dirilmektedir.

Carcharias taurus (pamuk balığı) [sand tiger shark] Okyanus-göçerdir (okyanodrom). 1-190 metre derinliklerde yayılır. Ticari balıkçılığı vardır. Boyu TL=320 cm ve ağırlığı 159 kg olabilir. Çoğunlukla taban üstünde ya da tabana yakın ya da bazen orta-suda ve yüzeyde durur. Suda yüzme yeteneğini artırmak için hava yutan tek köpekbalığıdır. Tek, birkaçı bir arada ya da büyük sürü oluşturmuş halde gezer. Canlı doğurucudur (ovovivipardır- yavrular anne karnında yumurtadan çıkar). Yavrular rahim yamyamlığı gösterirler (rahimdeki gelişmiş yavrular daha az gelişmiş kardeşlerini yer). Dağılım alanında yazın kuzeye, kışın güneye göçer. Eti Japonya’da çok beğenilmektedir. Diğer vücut kısımları farklı şekillerde değerlendirilir. Soyu tehlike altındaki türler içerisinde hassas sınıfında değerlendirilmektedir.

Carchariidae (Harhariyasgiller) [sand sharks] ® Carcharhinidae.

Carcharodon carcharias (büyük beyaz köpek balığı, canavar balığı, karkarias, canavar, harharias balığı) [great white shark] Mercan resifiyle ilişkili ve okyanus-göçerdir (okyanodrom). Acı-suya girer ve 0-1,280 m’ler arasında yayılır. TL=7,2 m boyunda, 3,4 ton ve 36 yaşında olabilir. Balıkçılığı önemsizdir. Oltayla avlanır. Tek ya da çift gezerler fakat 10 ve daha fazla bireyden oluşan beslenme ve avlanma grupları da kurarlar. Yumurtalar ana karnında döllenir. Canlı doğurucudur (ovovivipardır). Bir batında 7 yavru verir. İnsanlara saldırdığı söylenir. Balıktan deniz kuşlarına kadar her türlü besini alır. Bilinen en büyük ve tehlikeli yırtıcıdır. Eti, karaciğeri, derisi, yüzgeçleri, çene ve dişleri kullanılır. Soyu tehlike altında olan türler içerisinde durumu hassas sınıfındadır.

Carcinus aestuarii (çingene yengeci; çingene pavuryası; çağanoz) [Mediterranean shore crab] Sin. Carcinus mediterraneus. Gövde basık olup aralıklı kıllıdır. Kollar (bacaklar) güçlü, iri ve simetriktir. Yürüme bacakları incedir. Son bacağın parmak kısmı kürek şekilli değildir. Erkeğin gonopod’u düzdür ve dışa bükümlü (eğik) değildir. Rengi değişkendir. Erinleşmiş bireyler çoğunlukla koyu yeşil renkli olup esmer ve siyaha çalan beneklidir. Karın yüzeyi beyazımsı ve ya da sarımsıdır. Bazı bireylerde bu değişebilir. Karapaks boyu en çok 6 cm ve eni 7,5 cm olabilir. Genelinde en 2 - 5 cm kadardır. Kılarda yaşar. Alt litoralda ve acı-sulu deniz kulaklarında ve her türden çökel üstünde yaşar. Türkiye'nin Akdeniz, Ege ve Karadeniz kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Carcinus mediterraneus (çingene yengeci; çingene pavuryası; çağanoz) [Mediterranean shore crab] ® Carcinus aestuarii.

Cardiidae (?) [true cockles] Kalp şeklinde ışınsal kaburgalı midyelerdir. Kabuklar şişkince olup manto bağlantısı yılankavi değildir. İç kenarlar mazgalsı oyuktur. Yapraksı solungaçlıdır. Sifonları kısadır. Askı yük ile beslenir. Dünya denizlerinde 200'den fazla türü bulunur. Aile Akdeniz sular sisteminde 20 delici deniz ve acı-su türünü barınmaktadır. Aile bireyleri korunaklı kıyısal sularda yayılırlar.

Cardites antiquatus (?) [antique cardits] Sin. Venericardia antiquata. Yakın kıyısal kuşağın kayalık ve kumlu, çamurlu tabanında barınır. Boyu en çok 3,5 cm olabilir. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur. Avcılığı tesadüfidir.

Carditidae (?) [cardita clams] Kabuklar eşit ve çoğunlukla katı olup üçgensi oval şekilli midyelerdir. Kabuklar yanlardan simetrik değildir. Kancalar dışa çıkıktır. Hilal kısa ve güçlüdür. Kabuğun dış yüzeyi ışınsal kaburgalıdır. Eklem yassı, asıl alan güçlüdür. Manto boşluğu yayı yoktur. Yapraksı tipte solungaçlıdır. Askı yükle beslenir. Eşeyler farklıdır. Akdeniz sular sisteminde ailenin 5 türü yaşamaktadır.

Cardium aculeatum (?) [spiny cockle] ® Acanthocardia aculeata.

Cardium echinatum (?) [European prickly cockle] ® Acanthocardia echinata.

Cardium edule (kalp midyesi, yürek midyesi) [cockles] Genelde yaygın bilinen bir çift-kabukludur. Günümüzde yaklaşık 200 yaşayan türü bulunmaktadır. Kabukları kalp şeklinde ve bakışımlıdır (simetriktir). Sifonları kısadır. Ayak kaslı olup büyüktür ve hayvanın kısa mesafede kendisini iterek hareket etmesini sağlar.

Cardium lamarcki (?) [olive gren cockle] ® Cerastoderma glaucum.

Cardium mucronatum (?) [European prickly cockle] ® Acanthocardia echinata.

Cardium paucicostatum (?) [poorly ribbed cockle] ® Acanthocardia paucicostata.

Cardium tuberculatum (?) [tuberculate cockle] ® Acanthocardia tuberculata.

Caretta caretta (sini kaplumbağası, karet) [Atlantic loggerhead, loggerhead sea turtle] Sürüngenler (Reptilia) sınıfı, Kaplumbağalar (Testudines) takımı, Deniz- kaplumbağasıgiller (Cheloniidae) ailesi Caretta cinsi ünlü bir deniz kaplumbağasıdır. Ünü son yıllarda soyunu kurtarmak için yapılan çalışmalardan gelmektedir. Hemen hemen bütün denizlerde bulunur. Akdeniz’in yerlisidir. Dişiler ılıman iklim bölgesinde kumsal kesimde yuva yapar ve yumurtalarını bırakır. Akdeniz’de Türkiye kıyılarında insan istilasına uğramamış kumsallarda yumurtlar. Sığ sularda ve mercan resifi kesimlerinde beslenir. Erinleri bazen binlerce km göç edebilir. Yavrular genellikle su yüzeyinde ve yüzer nesnelerle birlikte kalır ve derine inmez. Caretta caretta’nın cinsiyetini kuluçka evresindeki sıcaklık belirler. 24-29 ⁰C’de neredeyse hepsi erkek, 30-34⁰C’de ise neredeyse hepsi dişi olur. Kabuk boyları 50 cm civarında cinsi olgunluğa ulaşırlar. Dişi yumurtaları kumda oyduğu yuvaya bırakır. Kuluçka dönemi 31-65 gün sürebilir. Yaz aylarında dişi 13 gün arayla batında 120 yumurtadan 240 yumurta bırakır. Yumurtlama bir yıl arayla olur. Yumurtadan çıkma hemen hemen aynı anda olur. Yavrular denize ulaşmaya çalışırken büyük kayıplar verirler. Sini kaplumbağası aslında etoburdur ama bazen alglerle ve diğer bitkilerle de beslenir. Yerel toplulukların önemli besin kaynağı olan bu türün günümüzde soyu tükenme tehlikesinde olup kesin koruma altındadır. Yaşam-alan (habitat) kaybı soylarının tükenmesinin en önemli nedenlerindendir.

Carlin markası [Carlin tag] Lea markası benzeri olup balık vücudundan tek tel yerine birbirine yapıştırılmış çift iğne (kanül) yardımıyla geçirilen çift telin sabitlenmesi şeklinde uygulanan bir marka tipidir. ® Lea markası. ® Petersen markası. ® Pop-ap marka. ® Sıcak-dövme marka. ® Soğuk-dövme marka. ® Solungaç markası. ® Spagetti markası.

Caspiosoma caspium (Hazarkaya) [Ponto-Caspian fish] Tabansal (demersal) balık olup tatlı ve acı-suda 2-8 metre derinliklerde, çamurlu, kumlu kabuklu yerlerde bulunur.

Cassidae (?) [helmet snails, bonnet snails] İriden çok iriye olan kabuk katı ve ağırdır. Kabuk ağzı uzun ve dardır, bir kanalla devam eder. Aile 100 türden oluşmakta olup bireyleri tüm denizlere yayılmıştır. Kumlu tabanda yaşar, Echinodermata ile beslenir. Kabuk ağzı kapağı nasırsıdır. Salyası nörotoksin ihtiva eder. Hayvanlar bunu bir püskürterek avını felç eder. Cinsiyetler ayrıdır.

Cassidaria echinophora (?) [spiny bonnet] Sin. Galeoda echinophora. Kabuk küre gibidir. Boyu eninden uzundur. Kabuk ağzı uzamış olup dikiş seviyesinde geriye doğru daralır; öne doğru uzun açık bir kanalla devam eder ve göbek deliğini kapatır. Kabuk ağzı kapağı nasırsı olup ağız açıklığından küçüktür. Rengi bej sarı esmer. İçi porselen beyazıdır. Boyu en çok 11,7 cm, çapı 7,7 cm olabilir. Yaygın türdür. Kumlu çamurlu tabanda yaşar. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Cassis saburon (?) [saboron helmet] ® Phalium saburon.

Cassis sulcosa (?) [grooved helmet] ® Phalium granulatum.

cata- (önek) [cata-] ® Kata-.

cauda [tail] Kuyruk.

caudatus [tailed] Kuyruklu.

Caulerpa prolifera (?) [leafy caulerpa] Yeşil algdir. Boyu 1 m'den azdır. Birçok ortak köksüden ayrılan demetler oluşturur (dallanmış saplı bir sürünücüdür). Büyümesi yaygındır (difüz). Üreme holokarpiktir. Boyu genelde 15 - 25 cm'dir. 1 - 15 m derinliklerde ışıklı ve yumuşak tabalı kesimde yayılır. Türkiye'nin Ege kıyılarında bulunur. Hasadı elle ya da kepçelerle olur. İnsan gıdası ve tıbbi kullanım potansiyeli vardır.

C_E (kıs) [equilibrium catch] ® Denge avı.

Cebelitarık Boğazı [Gibraltar] Afrika ve Avrupa kıtalarını ayıran ve Akdeniz ile Atlas Okyanusu’nu birleştiren genişliği 15 km ve derinliği 350 m olan boğaz. Gades boğazı adıyla da anılır.

ced (cet) [ancestor] ® Ata.

Celile Denizi (Gölü) [Sea of Galilee] ® Taberiye gölü.

cenin [embryon] Gelişmesinin başlangıç aşamasındaki organizma (oğulcuk). Doğum ya da yumurtadan çıkma anına kadar geçen gelişme aşamaları.

Centracanthidae (İzmaritgiller) [picarels] Actinopterygii sınıfı, Perciformes takımı, İzmaritgiller (Centracanthidae) ailesindeki 2 cinste (Spicara 8 tür ve Centracanthus 1 tür) toplam 9 tür yer almaktadır. Gövde hafifçe basık ya da silindire benzer. Ön çene bir hayli öne çıkar (protraktildir). Dişler tüysüdür (villiform). Sırt yüzgeci sert ve yumuşak ışınlıdır. Kuyruk çatallaşmıştır. Yanal çizgi tek olup aralıksızdır. Baş ve gövde taraksı (ktenoid) pullarla kaplıdır. Yüzme kesesi vardır. Rengi kırmızımsı yeşil ya da esmerimsi olup karın kısmına doğru gümüşidir. Birçok türde çok belirgin siyah leke bulunur. Türlerinin çoğu sürü oluşturur. 200 m derinliğe kadar otlarla kaplı, çamurlu, kayalıklı tabana yakın yaşayan, ılıman ve sıcak deniz (Atlas Okyanusu ve Akdeniz) balıklarıdırlar.

Centracanthus cirrus (istrangiloz) [curled picarel] Taban üstünde askıda ve su kolonunda dolaşan taban-yüzücü (bentopelajik) balık türü olup TL=34 cm boya ulaşabilir. Yüzeyden 464 m derinliğe kadar yayılabilir fakat çoğunlukla 200 metreye kadar bulunur. Balıkçılığı önemsizdir. Kayalık ve kaba taşlı zeminde bulunur.

Centrarchidae (İzmarit-balığıgiller) [sunfishes] Işınlı-yüzgeçliler (Actinopterygii) sınıfının Perciformes takımı, Percoidei alttakımında yer alan ailedir. Türkçede İstrangiloz-balığıgiller adı da kullanılmaktadır. Aile 8 cinste 27 türü barındıran tatlı ve acı-suda rastlanan balıkları kapsar. Kısmen akvaryumda beslenirler.

Centriscidae (Çullukbalığıgiller) [shrimpfishes, snipefishes, trumpet fishes] Işınlı-yüzgeçliler (Actinopterygii) sınıfı, Sygnathiformes takımının bir ailesidir. Aile Centriscinae ve Macroramphosinae altailelerini içine alır. Aeoliscus, Centriscops, Centriscus, Macroramphosus, Notopogon adlarını alan 5 cinste 13 tür bulunmaktadır. Ailenin sınıflandırılması biraz karışıktır. Kullanılan kaynağa göre Macroramphosinae aile düzeyine yükseltilirken Centriscops cinsinin yeri belirsiz kalmaktadır. Ancak ITIS (Integrated Taxonomic Information System) bunu Macroramphosinae’ye yerleştir-mektedir. Tropik ve alt-tropik sularda 600 m derinliğe kadar yayılırlar. Akdeniz’de tek türü bulunur. Gövde yüksek ve yanlardan basıktır. Uzun yüz ve burnun ucundaki ağız küçüktür. Gözler iridir. İkinci sırt yüzgecindeki 2. ışın uzundur. Pullar küçük olup zımparamsı görünüm verir. Yanal çizgi yoktur. En çok 20 cm kadar olabilirler. Sıkça rastlanan boyları 7-14 cm arasındadır. Renkleri gümüşi-kırmızıdır. Büyük sürü oluştururlar. Üreme kışın olur. Yetişkinler tabansal omurgasızlarla, gençleri kürek-ayaklılarla (Copepoda) beslenir.

Centroceras cinnabarinum (?) [vermilion ceramium] ® Ceramium ordinatum.

Centrolophidae (Karabalıkgiller) [medusafish] Işınlı-yüzgeçliler (Actinopterygii) sınıfı, Levreksiler (Perciformes takımı), Karabalıkgiller (Centrolophidae) ailesindeki 7 cinste (Centrolophus, Hyperoglyphe, Icichthys, Psenopsis, Schedophilus, Seriolella, Tubbia) 31 tür yer almaktadır. Gövde uzunca ve az basıktır. Yüz küttür. Ağız iridir ve iki çenede de koni biçiminde bir sıra küçük diş vardır. Sırt yüzgeci tek ve aralıksızdır. Kuyruk geniş olup az çatallaşmıştır. Yanal çizgi öne doğru yay gibi eğiktir. Çemberimsi (sikloid) pullar kolayca kopabilir. Vücut mavimsi siyah, yeşilimsi esmer ya da sarımsı lekelerle parlak gümüşidir. Ilıman okyanussal sularda kıta sahanlığında, üst- ve orta- yüzücü (epi ve mezopelajik) olan orta boylu balıklardır. Gençleri gruplar oluşturup suda yüzen nesnelere ve denizanalarına katılır. Kabuklularla, salpalarla ve küçük balıklarla beslenirler. Akdeniz’de 4 türüne rastlanır.

Centrolophus niger (karabalık, kara balığı) [blackfish] Derin suda (40-450 m) yaşayan yüzücü (pelajik) balık olup TL=160 cm kadar olabilir. Ticari balıkçılık gizil gücü (potansiyeli) vardır. Erinleşmemiş bireyler yüzey sularında yüzücü medüzlerle birlikte, erin bireyleri derinde bulunur. Küçük sürüler oluşturur.

Centrophorus granulosus (köpekbalığı) [gulper shark] Tabansaldır (demersaldır) ve 100-1,200 m derinliklerde rastlanır. Balıkçılığı önemsizdir. Boyu TL=160 cm olabilir. Tek gezer ve su kolonunda da bulunur. Yumurtadan canlı doğurucudur (ovovivipary). Soyu tehlikedeki türler içerisinde, hassas sınıfında değerlendirilmektedir.

Centrophorus uyato (köpekbalığı) [little gulper shark] Tabansal olup 50-1,400 m’ler arasında derin sularda yayılır. Boyu TL=110 cm ve ağırlığı 7 kg civarında olabilir. Ticari balıkçılığı önemsizdir. Yumurtadan canlı doğurucudur (ovovivipary). Eti yenir ve artıkları balık unu ve yağı yapımında kullanılır.

cenup (cenub) [south] Güney.

cep [pocket] 1- Kıyıdan içeriye giren çentikli küçük koy.

cep [pocket] 2- Irmak ya da gölde küçük derin kısım.

Cephalochordata [Cephalochordata] ® Kafatassızlar.

Cephalopoda (kafadanbacaklılar) [head-feet] 1- Kafadanbacaklı olarak bilinen grup iki taraflı (bilateral) simetrik Yumuşakçalardan olup ayrılmış belirgin kafaya sahiptir. Ağız etrafındaki (dolayağızsal) taç üzerinde vantuzlar ya da kancalar olan kaslı kollar taşımaktadır. Çene, papağan gagası gibi boynuzsu maddeden olup kazıyıcı (radula) kitinden dişlidir. Kabuk indirgenmiş, değişikliğe uğramış ya da bulunmaz. Kafadanbacaklılarda üç ana grup vardır: Mürekkepli balıklardan sübyeler (Sepioidea takımı), kalamarlar (Teuthoidea takımı) ve ahtapotlar (Octopoda takımı). Dördüncü takım (Vampyromorpha) Akdeniz’de bulunmaz. Dünyada kafadanbacaklı faunası 700 türü kapsamaktadır. Bunlardan 50 tür Akdeniz’de bulunmaktadır. Buna karşın Karadeniz’de hiçbir Kafadanbacaklı türü yaşamaz. Bütün kafadanbacaklılar besin ağının üst basamaklarında yer alırlar; kuluçkadan çıktıkları andan itibaren etoburdurlar. ® Kafadanbacaklılar.

Cephalopoda [head foots; octopuses and squids] 2- ® Kafadanbacaklılar.

cephe [front] Farklı fiziksel özelliklere sahip iki akıntı sistemi arasındaki geçiş alanını gösteren keskin sıcaklık, tuzluluk farklığı olan biyolojik aktivite yönünden zengin kuşak.

cepheden korkutma [frontal threat display] Bir diğer balığı gören balığın solungaçlarını kabartıp ağzını sonuna kadar açmasıdır. Bir saldırganlık gösterisidir. Alanını ya da kendisini koruma ya da yutulamayacak kadar büyük olduğunu gösterme davranışıdır.

Cepola macrophthalma (kurdelebalığı, flandra balığı) [red bandfish] Tabansal (demersal) olup 15-400 m’lerde yayılır. TL=80 cm olabilir, balıkçılığı önemsizdir. Kumlu, çamurlu kesimde dik oyuklarda yaşar fakat su kolonunda da yüzer. Tek ya da grup halinde bulunurlar.

Cepolidae (Kurdele-balığıgiller) [bandfishes] Işınlıyüzgeçliler (Actinopterygii) sınıfı Levreksiler (Perciformes) takımı, Cepoloidea süper-ailesi, Kurdele-balığıgiller (Cepolidae) ailesinde yer alan 5 cinste (Acanthocephala 4, Cepola 5, Owstonia 11, Pseudocepola 1 ve Sphenanthias 1 olmak üzere) toplam 23 tür bulunmaktadır. Atlas Okyanusu’nun Avrupa kıyısının yerli balıkları olup Büyük Okyanus’ta Yeni Zelanda dahil yayılmışlardır. Akdeniz’de tek türü yaşar. Vücut uzunca ve basıktır, kuyruğa doğru sivrilir. Kıyısal sularda, acı su ve deniz kulaklarında 10-30 metreler arasında sıkça rastlanan ancak 400 metreye kadar dağılan balıklardır. Ağız geniş ve çeneler eşit ya da bazen alt çene daha uzundur. Dişler küçük, ince ve kılsıdır (villforme). İki sırt yüzgeci ayrılmıştır. Kuyruk yüzgeci değirmileşmiştir. Pullar yapışkan ve taraksıdır (ktenoidtir). Yanal çizgi kuyruğa kadar devam eder. Kendisini kuma gömen ve zooplankton ile beslenen orta boydan büyük boya kadar tabansal balıklardır. Yumurtaları yüzücüdür (pelajiktir). Küçük kabuklularla (Copepoda, Amphipoda, Euphasiacea kurtçuklarıyla (larvalarıyla) ve Chaetognatha’larla (Sagitta) beslenir. Rengi değişken ancak sırt çoğunlukla koyu gri (ya da kırmızımsı), karın gümüşi (turuncu ya da sarı) renklidir.

Ceramium ciliatum (?) [velvet ceramium] Sin: Ceramium ciliatum var. robustum. Kırmızı algdir. Boyu 10 cm'ye ulaşır. 10 m derinliğe kadar sert tabanda yayılır. Elle toplanır. İlaç sanayisinde kullanılır. Türkiye'nin Karadeniz kıyısında ve orta Ege kesiminde görülür.

Ceramium ciliatum var. robustum (?) [velvet ceramium] ® Ceramium ciliatum.

Ceramium cinnabarinum (?) [vermilion ceramium] ® Ceramium ordinatum.

Ceramium ordinatum (?) [vermilion ceramium] Sin. Centroceras cinna-barinum, Ceramium cinnabarinum. Kırmızı algdir. Boyu 5 cm kadar olabilir. İnfra ve sirkalitoral katlarda, 1 - 30 m'lerde kayalık tabanda yaşar. Elle toplanır. Tıpta kullanılabilir. Türkiye'nin orta ve güney Ege kıyılarında rastlanır.

Ceramium rubrum (?) [common ceramium] Kırmızı algdir, koyu kırmızı renklidir, tek eksenli, çatal (dikotom) dallıdır. Büyüme uçtadır. Üreme trigeniktir. Boyu 5-6 cm kadar olup orta ve üst litoral katmanda sert taban üstünde koloni oluşturur. Türkiye'nin Karadeniz kıyısında ve orta Ege kesiminde görülür. El ile toplanır ve bazı endüstriyel madde üretiminde kullanılır.

ceran [thinlip mullet] ® Liza ramado.

Cerastoderma glaucum (?) [olive gren cockle] Sin. Cardium lamarcki. Kabuk değişik kalınlıkta olup neredeyse üçgensidir. Kaburgalar dışta ve içte belirgindir. Dış zar (deri) ince ve liflidir. Rengi beyazımsıdan gri-sarıya doğru kirlidir. Kabuk içi beyaz ve sıklıkla esmer renklidir. Boyu en çok 5,5 cm olabilir. Sıklıkla rastlanan boyları 3 - 4 cm'dir. infralitoral kuşağın farklı malzemeden oluşan tabanında yaşar. Lagün ve mansaplarda yaygındır. Eşeyler ayrıdır. Türkiye'nin tüm deniz kıyılarında bulunur. Avcılığı ve yetiştiriciliği vardır.

Cerastoma erinaceum (?) [hedge hog murex] ® Ocenebra erinacea.

Ceratium [Ceratium] Bir dinoflagellata cinsi.

Ceratoscopelus maderensis (ışıldak balığı) [Madeira lantern fish] Taban üstünde asılı durur ve açıkta okyanus-göçerdir (okyanodrom). TL=9 cm civarında olabilir. 50-1,000 metre arasında yayılır. Açıkta sürü oluşturur. Gündüz 650-700 metre ve gece 50-250 metlerde bulunur. Erinleşmemiş bireyleri yüzeye yakın kesimde gece yüzücüdür (üst-niktipelajiktir).

cerebrum [brain] ® Beyin.

Cerithiidae (?) [cerithiids, ceriths] Kabuk kule yapılı ve birçok sarmal turludurlar. Aile bireylerinin 400'den çok türü dünya denizlerinin sığ sularındaki, taban çökellerinde yaşamaktadır. Otobur olup yosunlarla ve diğer döküntülerle beslenirler. Yumurtalarını paketler halinde jelatinli şeritlerle bırakırlar. Akdeniz sular sisteminden 19 tür rapor edilmiştir. Ekonomik değerleri azdır.

Cerithium alucastrum (?) [spicate cerithe] Kayalık ve çamurlu cirkalitoralde yaygındır. Boyu en çok 7,7 cm, çapı 3,0 cm olabilir. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur.

Cerithium ponticum (?) [common cerithe] ® Cerithium vulgatum.

Cerithium rupestre (?) [Mediterranean cerithe] Kayalıklı mediolitoral de yaşar Boyu 2,5 cm, çapı 1,0 cm (?) olabilir. Türkiye'nin tüm kıyılarında bulunur.

Cerithium vulgatum (?) [common cerithe] Sin. Gourmya vulgata; Thericium vulgatum; Cerithium ponticum. Kayalık, çamurlu mediolitoralde yaygındır. Boyu en çok 6,6 cm, çapı 2,5 cm olabilir. Türkiye'nin tüm kıyılarında bulunur.

cet (ced) [ancestor] ® Ata.

Cetacea [marine mammals, whales] ® Deniz memelileri. ® Balinalar.

Cetorhinidae (Köpekbalığıgiller) [basking sharks] En iri köpek balıklarını barındırır. Beş solungaç yarığı bulunur. Yüz uzun ve koni şeklindedir. Dişler kopça gibi olup tabaka oluşturmaz. İki sırt yüzgeci vardır. Kuyruk sapı yassıdır. Sırt siyahımsı, gri-mavi, grimsi esmerdir. Karın ve yüzde beyaz benekler yer alır. Sık rastlanan boyu 3-5 m olup nadiren en çok 15 m’ye ulaşır. İyi yüzücüdür. Beslenme/yumurtlama göçü yaparlar. Planktonla beslenir, cinsel olgunluk 3-4 yaşlarında gerçekleşir.

Cetorhinus maximus (büyük camgöz, büyükcamgöz balığı) [basking shark] Yüzücü (pelajik) okyanus-göçerdir (okyanodrom). Bilinen ikinci büyük köpekbalığıdır. TL=9 m boy ve 4 ton ağırlıkta olabilir. 0-2,000 m derinliklerde rastlanır. Ticari balıkçılığı vardır. Yüzeyde 3’ü 4’ü (bazen 100’ü) bir arada yavaş yüzerler ve kıyıya yaklaşırlar. Yumurtanın döllenmesi anne karnında olur. Canlı doğurucudur (ovovivipardır). Eti yenir, karaciğerinden yağ üretilir, yüzgeçlerinden çorba yapılır ve kadavrası kullanılır.

ceylan balığı [narrow-barred spanish mackerel] ® Scomberomorus commerson.

ceyran [thinlip mullet] ® Liza ramado (sin. Mugil capito).

Chaetognatha (Kıllıçeneliler) [arrow worms] Denizel hayvan kabilesi. Sagittoidea ve Archisagittoidea sınıflarını kapsar. 20 cinse dağılmış 200 türü bilinmektedir. Yırtıcı deniz kurtları olup dünya denizlerindeki plankton topluluklarının önemli bir parçasıdır. Vücut saydam olup torpil şeklindedir. Boyları 3 mm ile 12 cm arasında değişir. Orta derinlikte ve soğuk suda rastlanırlar. Kafa, gövde ve kuyruk belirgindir. Tüm türleri erselik (hermafrodit) olup yumurta ve atmık taşır.

Chaetomorpha aerea (?) [hairy chaetomorpha] Yeşil algdir. Tallus ip şeklinde ve dalsızdır. Küme oluşturur. Büyüme eklemelidir (interkalar). Üreme eş-yapılı digenik döngü ile olur. Genelin boyu 10 - 20 cm'dir. 1 m derinliğe kadar taşlık ve su birikintili yerlerde yaygındır. Türkiye'nin Ege ve Karadeniz kıyısında bulunur. Elle toplanır.

Chaetomorpha capillaris (?) [crisp chaetomorpha] Yeşil algdir. Yuvarlak, top şeklinde kümeler oluşturur. Boyu 5 - 20 cm arasındadır. Türkiye'nin Ege kıyılarında ve Karadeniz'de Kafkasya kıyılarında bulunur.

Chaetomorpha linum (?) [floating chaetomorpha] Yeşil algdir. Karışık yumak şekli görünümündedir. Bir yere sabitlenmemiştir. Hızlı nitrat tüketicidir. Deniz suyu akvaryumlarında temizleyici olarak kullanılır. Boyu 15 - 20 cm kadardır. Türkiye'nin Datça ve Karadeniz kıyısında bulunur.

Chalcalburnus tarichi (inci kefali) [tarek, pearl mullet, Van fish] Alburnus tarichi olarak da bilinmektedir. Öncelikle kefal değildir. Işınlı-yüzgeçliler (Actinopterygii) sınıfına ait olup sazangiller (Cyprinidae) ailesinden Chalcalburnus cinsi bir balıktır. Van Gölü’nün tuzlu ve sodalı suyunda yaşayan yerli türdür. Ortalama 20 cm boy ve 70 g ağırlığa ulaşır. Et-ot-oburdur (omnivordur), bitkisel ve hayvansal planktonla beslenir. En çok 7 yıl yaşadığı düşünülmektir. 3 yılda eşeysel (cinsi) olgunluğa ulaşır. Nisan-Haziran aylarında yumurtlamak için ırmağa sürüler halinde göçer. Göç öncesi tatlı-suya uyum için ırmak ağzında bekler. Yumurtadan çıkan balıklar birkaç hafta sonra göle iner ve sığ kesimde yoğunlaşır. Yaz aylarında 25 m ve kış aylarında 70 m derinliğe kadar iner. Rengi değişken olup gümüşidir. Ticari avcılığı yapılmakta olup yerel öneme sahiptir.

Challenger Ekspedisyonu [Challenger expedition] ® Challenger seferi.

Challenger Seferi [Challenger expedition] Oseanografinin temelini oluşturan buluşların yapıldığı bilimsel bir deniz çalışmasıdır. Sefer 1872-1876 yılları arasında Kaptan Sir. G. Nares idaresinde yürütülmüş olup toplam 70 bin deniz mili kat edilmiştir. Seferde daha önce bilinmeyen 4 bin yeni tür belirlenmiştir. Seferin adı ise seferin yapıldığı HMS Challenger gemisinden gelmektedir.

Chamelea gallina (?) [striped venus] Sin. Venus gallina; Venus striatula. Kabuk üçgensi ve ovaldir. Kabuğun dış yüzeyi kaburgalıdır. Eklem 3 asıl dişten oluşur. Kabuğun iç kenarları ince tırtıklıdır. Rengi Beyazdan esmere ya da griye çalar, motiflidir; içi sarımsı beyazdır. Boyu en çok 5 cm ve sıklıkla rastlanan boyları 2,5 ile 3,5 cm arasındadır. Temiz ve kumlu çamurlu tabana sığ gömülen türdür. İnfralitoral kuşakta bol topluluklar oluşturur. Türkiye'nin tüm kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Charonia seguenziae (?) [variegated triton] ® Charonia tritonis.

Charonia tritonis (?) [variegated triton] Sin. Charonia tritonis variegata (alt tür); Charonia seguenziae. Kabuk iri ve ince sarmallıdır. Kabuk ağzı oval olup ön ucunda çok kısa sifonsal kanal bulunur. Kabuk ağzı kapağı ovaldir. Rengi bejden kırmızıya, zikzaklı esmer lekelidir. Boyu 40 cm'yi geçer, çapı 22 cm olabilir. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Charonia tritonis variegata (alt-tür) (?) [variegated triton] ® Charonia tritonis.

Chauliodus sloani (engerek balığı, büyük-ağızlı balık) [Sloane's viperfish] Taban-yüzücü (benthopelagic) bir türdür. Askıda ya da su kolonunda gezer. TL=40 cm olabilir. 473-1,800 metrelerde rastlanan derin deniz formudur. Gece yüzeye yükselir, gündüz 1,000 m’den daha derinde bulunur. Orta-sudaki balıklar ve kabuklularla beslenir.

Cheilopogon heterurus (uçan balık) [Mediterranean flyingfish] En çok TL = 40 cm olabilir. Yüzücü (pelajik) olup kıyısal ve okyanus-göçerdir (okyanodrom). Eti leziz olmasına karşın balıkçılığı yoktur. Balıkçılıkta potansiyel ürün olabilir. Uzun mesafeleri uçabilir. Uçmak, yırtıcılardan korunma şekli olarak yorumlanmaktadır. İplikçikli yumurtaları su yüzeyini kaplar.

Chelidonichthys lastoviza (mazak, mazak balığı, kırlangıç) [streaked gurnard] Tabansaldır (demersaldır). 10-150 m derinliklerde rastlanır. Boyu TL=40 cm olabilir. 18 yıl yaşayabilir. Ticari balıkçılığı vardır. Kayalık ve kumluk üzerinde bulunur. Sık kullanılan bilimsel adı Trigloporus lastoviza’dır.

Chelidonichthys lucernus (kırlangıç balığı, deniz horoz balığı, uçan balığı, kırlangıç) [tub gurnard] Bugünkü geçerli adıyla değil, daha çok Trigla lucerna olan eski adıyla tanınmaktadır. Tabansaldır (demersaldır). 20-318 metre derinliklerde rastlanır. Boyu TL=75 cm ve ağırlığı 6 kg olabilir. 15 yıl yaşayabilir. Ticari balıkçılığı vardır. Kumlu, çamurlu, çakıllı tabanı seçer. Göğüs yüzgecinde yalıtılmış 3 ışın bulunur. Bunlar dinlenmek için hem ayak hem de yem bulma (algılayıcı) görevini yerine getirirler.

Chelidonichthys obscurus (antenli kırlangıç, kırlangıç) [longfin gurnard] Sık kullanılan bilimsel adı Aspitrigla obscura’dır. Boyu TL=34 cm civarında olup su kolonunda 170 m derinliğe kadar inebilir ancak daha çok 70 m civarında yumuşak zeminde bulunur.

Chelon labrosus (top baş kefal, kefal, mavri balığı, mavraki) [thicklip grey mullet] Tabansal (demersal) olup tatlı ve acı-su ile denizde etraf-göçer (amfidrom) bir balıktır. TL=80 cm, 4,5 kg kadar ve 25 yaşında olabilir. Balıkçılığı vardır. Ara sıra göçer. Sıcaklık arttıkça kuzeye yönelir. Yumurta ve kurtçukları (larvaları) yüzücüdür (pelajiktir).

Chelonia [sea turtles] ® Deniz kaplumbağaları. ® Chelonia mydas.

Chelonia mydas (yeşil kaplumbağa) [green sea turtle] Eskiden çorba kaplumbağası olarak ta anılmıştır. Sürüngenler (Reptilia) sınıfı, Kaplumbağalar (Testudines) takımı, Deniz-kaplumbağasıgiller (Cheloniidae) ailesi Chelonia cinsi bir deniz kaplumbağasıdır. Sıcak ve ılıman iklim kuşağındaki denizlerde yaşar. Hint okyanusunun yerlisidir. Birkaç yüz km ile birkaç bin km göç edebilir. Atalarının yumurtladığı kumsalda yumurtlar. 205 kg ağırlığa ve 153 cm boya ulaşabilir. Etinin rengi nedeniyle yeşil kaplumbağa adını almıştır. Bu tür, kafasını kabuğu içine çekmez. Erkek ve dişiler 10-24 yılda cinsi olgunluğa ulaşır. Ömürleri 100 yıldır. Çifteleşme su kolonunda ya da yüzeyde kıyıdan 1 km açıkta olur. Dişi kumsalda açtığı çukura 100-200 yumurta bırakır. Yumurtadan çıkan yavrular denize yönelir. Bu aşamada büyük kayıplar verirler. Yeşil kaplumbağalar ot-oburdur. Yosun ve otla beslenirler. Yerel topluluklar için önemli bir ticaret ve besin kaynağı olan bu türün günümüzde soyu tükenme tehlikesinde olup kesin koruma altındadır. Yaşam-alan kaybı soylarının tükenmesinin en önemli nedenlerindendir.

Chelonidae (Deniz-kaplumbağasıgiller) [green turtles] Büyük deniz kaplum-bağasıdırlar. Bağa, baş, kol ve bacaklar sert pullarla (kabuk) kaplıdır. Ağız kıvrıktır, bacakları bir ya da iki tırnaklıdır. Akdeniz’de 4 türden 2’si yaşamaktadır. Diğer 2’sinin varlığı tartışmalıdır. ® Chelonia mydas.

Chenopus pespelecani (?) [common pelican-foot] ® Aporrhais pespelecani.

Chenopus serresianus (?) [Serre’s pelican foot] ® Aporrhais serresianus.

Chimaera monstrosa (deniz kedisi, sıçan balığı, tavşan balığı, fare balığı) [rabbit fish] Tabanda ve tabanın üstünde su kolonunda bulunan taban-yüzücü (bentopelajik) türdür. Okyanus-göçerdir (okyanodrom). TL=150 cm boy ve 2,5 kg ağırlıkta olabilir. 40-1,000 m derinliklerde rastlanır fakat daha çok 300-500 m’lerde yayılır. Uyuşuktur, küçük gruplar oluşturur. Çoğalma yumurtlamayla olur. Yumurta kapsülü 17 cm boyunda olup yumurtadan çıkan erin bireylere benzeyen yavrular 10 cm boyundadır. Trol balıkçılığında yan av olarak avlanır. Yazın kıyıya, 40-100 metre derinlikteki sığ sulara çıkar. Ticari balıkçılığı önemsizdir.

Chimaeridae (Denizkedisigiller) [shortnose chimaeras] Bazı sınıflandırma çalışma-larında Denizkedisigiller Tümbaşlılar (Holocephali) altsınıfı altında verilmektedir. Diğer sınıflandırma sistemlerinde ise sınıf düzeyinde değerlendirilmektedir. Denizkedisigiller, kıkırdaklılar (Chondrichthyes) sınıfı, deniz-kedimsiler (Chimaeriormes) takımındaki Callorhynchidae, Chimaeridae, Rhinochimaeridae ailelerini kapsar. Üç ailede 6 cins ve 40 tür bulunmaktadır. Denizkedisigiller 2 cinste 36 tür barındıran, kemikli balıkların görünüşüne sahip gerçek kıkırdaklı balık ailesidir. Yanlarda dört çift solungaç yarığı ya da tek bir dış solungaç yarığına açılan solungaç kapağı (operculum) boşluğu vardır. Nefes delikleri yoktur. Anüs ve urogenital ayrılmıştır. Atlas Okyanusu, Büyük ve Hint Okyanusunun tropik ve ılıman kuşağında 200 metreden daha derinde okyanus tabanında ve üstünde yüzücü (pelajik) yaşam sürerler. Boyları 1-2 metreye ulaşabilir. Köpek balıklarıyla akrabadırlar. Pulsuzdurlar. Sırt yüzgeçlerinin önünde ağı (zehir) taşıyan diken bulunur. Birkaç tane olan dişlerini değiştirmezler (monofiyodont). Erkekler, çiftleşme organlarını (pterygopode), dişilerin iç döllenmesi için kullanır. Dişiler, uzun iğ şeklindeki kabukla kapalı yumurta bırakırlar. Yumurtlama ilkbahar ve yazın olur. Kıta bayırlarının üst yamaçlarında tabansal balıklardır. Akdeniz’de tek bir türle temsil edilirler. Küçük omurgasızları ve taban balıklarını diş plakalarının arasında ezen leşçilerdir. Sırt mavi, gümüşi-yeşil gölgeli, karın krem rengindedir. Türkiye kıyılarında (Chimaera monstrosa) türü bulunmaktadır.

Chlamys clavata (?) [club scallop] ® Pseudamussium clavatum.

Chlamys flexuosa (?) [flexuous scallop] ® Flexopecten flexuosus.

Chlamys glabra (?) [smooth scallop] ® Flexopecten glaber.

Chlamys multistriata (?) [little bay scallop] Tabandaki çakıl ve değişik malzemeye yapışır. Kumlu çamurlu tabanda görülür. Boyu en çok 4,1 cm olabilir. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur.

Chlamys opercularis (?) [queen scallop] ® Aequipecten opercularis

Chlamys pesfelis (?) [cat’s paw scallop] ® Manupecten pesfelis.

Chlamys varia (?) [variegated scallop] Bu çenetlinin kabukları yanlardan eşit değildir. Kulaklar farklıdır; ön kulak arkadakinden 2-3 kat daha iridir. Kabuktaki kaburgalar pullu ve dikenciklidir. Rengi çok değişken ve düzensiz desenlidir. Kabuk içi beyaz, esmer, pembe ya da mor olabilir. Boyu en çok 8 cm olabilirken sıklıkla rastlanan boyları 4,5 ile 5,5 cm arasındadır. Kayalık ve kaba çakıllı ve kumlu tabanda yaşar. Çamurlu olup çayırların bulunduğu kesimler ile lagünlerde görülür. Değişik malzemeye yapışır. Erkek dişi döngüleri birbirini izler (ardışık erdişidir). Türkiye'nin Akdeniz, Ege, Marmara ve İstanul Boğazı'nın karadeniz çıkışı kısmında bulunur. Avcılığı vardır.

Chlopsis bicolor (yalancı mıgrı) [bicoloured false moray] Boyu TL=42 cm olabilir. Kıta sahanlığı ve kıta yamacının üst kısımlarında bulunur. Kendisini tabana gömer.

Chlorophceae [Chlorophyceae] Yeşil alg türlerini barındıran sınıf (classis).

Chlorophthalmidae (Yeşil-gözlügiller) [greeneyes] Işınlı-yüzgeçliler (Actinopterygii) sınıfı, Aulopiformes takımı, Yeşil-gözlügiller (Chlorophthalmidae) ailesi iki cinsi (Chlorophthalmus ve Parasudis) kapsamaktadır. Küçükten orta boya kadar olan balıklardır. Ilıman ve tropik sularda dolay-küreseldir. Ailedeki 2 cinste 18 tür yer almaktadır. Gövde önde neredeyse silindirik, arkaya doğru basıktır. Adları yeşil gözleriyle özdeşleşmiştir. Gözler büyük Chlorophthalmus’ta gözbebeği damla şeklindedir, Bathypterois’da çok küçüktür. Yüz geniştir, ağız genişçe yarıktır. Çenelerde şerit halindeki dişler çok küçüktür. Yüzgeçlerde sert ışın bulunmaz. Sırt yüzgeci tektir. Yağ yüzgeci vardır. Kuyruk çift lopludur. Pullar çemberimsi (sikloid) ya da taraksıdır (ktenoid). Derin çukurlar ve deniz altı ovalarında, kıta bayırlarında ve kıta sahanlığı kenarlarında yaşayan tabansal balıklardır. Akdeniz’de, 150-3,500 m arasında ve çamurlu diplerde yaşarlar. Kabuklularla ve tabancıl (bentik) yumuşakçalarla beslenirler. Yumurtalıklarını ve erbezlerini aynı anda geliştirebilen eşzamanlı erdişidirler. Larvaları yüzücüdür (pelajiktir).

Chlorophthalmus agassizi (yeşilgöz balığı) [shortnose greeneye] Tabanda ve tabanın üstünde ve su kolonunda asılı olabilir ya da su kolonunda gezer. TL=40 cm olabilir. 50-1,000 metrelerde rastlanan ve acı-suya da giren bir derin-tabansal (derin-demersal=bathydemersal) balıktır. Ticari balıkçılığı önemsizdir. Erdişilik gösterir. Gençleri yüzücüdür (pelajiktir) ve yüzeye yakın bulunurlar. Erinler tabansaldır ve sıkça 50-1,000 metreler arasında rastlanırlar.

Chlorotocus crassicornis (?) [green shrimp] Sin. Pandalus crassicornis. Orta boylu karidestir. Gaga-burun telson arasında 7,8 cm'dir; geneli ise 6 cm kadardır. Rengi kırmızı tonlu gövde beyazdır. Kumlu ve kumlu-çamurlu tabanda demersaldir. 50 m ile 600 m derinliklerde görülür ancak sıkça 200 m ile 400 m'ler arasında rastlanır. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur. Avcılığı yapılır. Yem olarak kullanılır.

Chondrostei [sturgeons] ® Mersin-balıkları.

Chordata [chordates] ® Kordalılar.

Chromis chromis (papaz balığı, rahip balığı) [damselfish] Balıkçılığı önemsiz, göçmen olmayan bir balıktır. 2-40 m’ler arasında bulunur. Kayalık resiflerin ve deniz çayırlarının üstünde ya da yakınında küçük sürüler oluşturur.

Chromogobius quadrivittatus (?) [chestnut goby] Boyu 7-8 cm’dir. Akdeniz ve Karadeniz’de yaşayan tabansal (demersal) bir balıktır. Sığ sularda, kayaların altında saklanır.

chrysos [golden] Altın renkli.

CHV (kıs) [Cyprinid Herpes Virus] ® Sazan çiçeği.

Cichlidae (Sihlidgiller) [cichlids] Tatlı-suda yaşarlar. Dişi balık, yavruları ya ağzında ya da taban malzemesi içerisinde kuluçkaya alır. Işınlı-yüzgeçliler (Actinopterygii) sınıfı Levreksiler (Perciformes) takımının önemli bir ailesidir ve yaklaşık 2,500 türü kapsar. Aile bireylerinin boyları 2,5 cm’den 100 cm’ye kadar değişir. Sihlidgillerin bir kısmından akvaryum balığı olarak yararlanılırken, diğerlerinden örneğin Tilapia besin balığı olarak yararlanılmakta ve ayrıca yetiştiriciliği de yapılmaktadır. Çeşitli besinleri tüketirler. Genellikle yırtıcıdırlar. Pul, sünger, yengeç, böcek, yumuşakça, detritus, diğer türlerin yumurta ve kurtçuğu (larvası) ile genç bireylerini besin kaynağı olarak kullanırlar.

Ciliata [ciliates] ® Kirpikliler.

cins [genus, çoğ. genera] 1- Canlıların sınıflandırılmasında birbirine çok benzeyen türler topluluğunu barındıran grup.

cins [genus, çoğ. genera] 2- Türün üstünde, (alt) ailenin altında yer alan canlılar grubu. Örnek; Bothus, Solea, Trachurus, Zeus.

cinsi çift-renklilik [sexual dichromatism] ® Eşeysel çift-renklilik.

cinsi çift-yapılılık [sexual dimorphism] ® Eşeysel çift-yapısallık.

cinsi dimorfizm [sexual dimorfism] ® Eşeysel çift-yapısallık.

cins-içi [intrageneric] Aynı cinsin içinde. Aynı cinsin bireyleri.

cinsiyet değiştirme [sex inversion, sex reversal] Cinsiyetin ya doğal olarak ya da steroid hormonu uygulamasıyla değişmesi.

cinsiyet oranı [sex ratio] 1- Bir popülasyonda ya da stoktaki dişi ve erkek bireylerin göreceli sayısının (birbirine) oranıdır.

cinsiyet oranı [sex ratio] 2- Dişi başına düşen erkek sayısıdır. Genelde 1:1’den farklı olup erkek sayısı daha azdır.

cinsiyet sınırlaması [gender limit] Cinsiyetine göre balıkçılıkta korunan balık. Genellikle yumurtlama dönemindeki dişi.

cinsiyete bağımlılık ölümü [depensation mortality] ® Alle etkisi.

cinsiyeti belirleme [sexing] Bir balığın cinsiyetini genellikle dış özelliklerinden belirleme.

cinsiyetler-arası [intersexual] Her iki cinsiyete ait özelliklerin arasında olan. İki cinsiyeti de kapsayan.

Ciona intestinalis (?) [ciona] Gövde silindir şeklinde yumuşak; gömlek pürüzsüz sarımsı, yeşilimsi ya da kırmızımsı-sarıdır. Boyu 30 cm olabilir ancak genelde sıklıkla rastlanan boyu 1 - 15 cm kadardır. Sabittir, kıyısal yapılar üzeride yayılır. Denizel fouling türüdür. Sıcak sularda hızlı büyür (10 cm/ay). Türkiye'nin tüm kıyılarında bulunur. Kullanımı vardır.

ciran balığı [thinlip mullet] ® Liza ramado.

Circomphalus casinus (?) [chamber venus] Sin. Venus casina. Değişik tabanda bulunur. Çamurlu-kumlu, kumlu, çakıllı-kumlu, organik maddelerin bulunduğu alt gel-git katmanda yaşar. Boyu 5 cm'den büyük olabilir. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Cirripedia (Dolaşıkayaklılar) [cirripede] 1- Kabukluların (Crustacea), dolaşık-ayaklılar (Cirripedia) alt sınıfına dahil olan barnacle(s) (düğme(ler) en yaygın bilinenleri olup birçok planktonik, kurtçuk ve erin evresi geçiren canlılardır. Dolaşıkayaklılar tabana (sert malzemeye) yapışık yaşarlar. Boyları birkaç mm'den 20 cm'ye kadar değişir. Akdeniz sular sitemindeki boyları 12 cm'yi nadiren geçer. Cirripedia (araştırmacı görüşüne bağlı olarak) 5 takıma ya da daha farklı taksonomik gruplara ayrılır. Bunlardan yalnız Thoracica, takımı 3 alt takımı içermektedir. Bunlar; Lepadomorpha (saplı düğme - barnacle), Verrucomorpha (simetrik olmayan) ve Balanomorpha (simetrik olan) bireyleri içeren alt takımlardır. Gövdeleri bir sap ve değişik sayıda kalkerli/kitinli plakalardan oluşur. Akdeniz'de dolaşıkayaklılar (Cirripedia) Lepadidae ve Scalpellidae aileleri ile temsil edilmektedir. Cirripedia’da erdişilik (hermafroditizm) çapraz döllenmeli kuraldır. Nauplii kurtçukları (larvaları) oluştuktan sonra suya serbest bırakılır. Larvaların plankton evresi nauplius evresinin sona ermesi ve cypris evresinin başlamasına, tabana yapışmasına kadar sürer. Uygun tabana cypris antenleri ile yapışır ve önemli başkalaşım (metamorfoz) geçirir ve küçük bir Balanidae ve Lepadidae oluşur.

Cirripedia [Cirripedia, curl-footed] 2- ® Dolaşıkayaklılar.

Citharidae (Kancaagızgiller) [large-scale flounders] Işınlı-yüzgeçliler (Actinopterygii) sınıfı, Pleuronectiformes takımı, Pleuronectoidei alttakımı, Citharidae ailesi 4 cinsi (Brachypleura 1 tür, Citharoides 4 tür, Citharus 1 tür, Lepidoblepharon 1 tür) kapsamaktadır. Akdeniz, Hint Okyanusu ile Büyük Okyanus’ta Japonya’dan Avustralya’ya kadar yayılmıştır. Akdeniz’de tek türü yaşar. Gövde oval, baş sivridir. Gözler soldadır. Ağız oldukça eğiktir, dişler güçlüdür. Sırt yüzgeci yumuşak ışınlıdır. Belirgin bir eğriliğe sahip olan yanal çizgilidir. Yüz (üst taraf) esmerimsidir. En çok 30 cm boya ulaşırlar. Çoğunluk 10-20 cm’dir. 450 m’ye kadar inerler, kıta sahanlığında tabansal olup küçük balıklar ve kabuklularla beslenirler.

Citharus linguatula (kancaağız pisi balığı, kocaağızpisi, iripulpisi balığı, kanca ağız pisi balığı) [Atlantic spotted flounder] Tabansal (demersal) balık olup yüzeyden 300 m derinliğe kadar yayılır fakat çok ender 200 m’den sonra avlanır. Ticari balıkçılığı önemsizdir.

cırcırgiller (cırcırlar) [slipper lobsters] ® Scyllaridae.

cırcırlar (cırcırgiller) [slipper lobsters] ® Scyllaridae.

cıva (Hg) [mercury (Hg)] Sanayi uygulamalarında çok kullanılan bir element olup oda sıcaklığında sıvı halde olan tek ağır metaldir. Buharı çok zehirlidir. Organik malzemeyle birleşmiş halde bulunan cıva canlılarda birikerek çeşitli hastalıklara neden olabilir. Örneğin cıva bileşenlerinden olan metil-cıva (methyl-mercury) çokça balık yenmesi sonucu meşhur Miamata hastalığına yol açmıştır.

Cladophora prolifera (?) [branchy hawkweed] Yeşil algdir.Boyu 10 - 15 cm'dir. Koyu yeşil renklidir. Dikotom dallanır. Yayılmacı (invasive) türdür. İki çok hücreli döngüsü vardır (haploid gametofit ve diploid sporofit). Elle toplanır. Gizil tıbbi ve hayvan besini olarak kullanımı vardır. Türkiye'nin Ege kıyılarında bulunur.

Cladostephus hirsutus (?) [marine bottle brush] Sin. Cladostephus verticillatus. Esmer algdir. Tallus siyah olup az dallıdır. Tek eksenlidir. Büyüme uçtadır (apikal). Üreme eşyapılı digenetik döngülüdür. Çoğunlukla 10 - 25 cm boyundadır. Üst infralitoral kuşakta yaşar. Türkiye'nin Ege ve Karadeniz kıyılarında görülür. Elle ya da kepçe ile toplanır. Tıbbi kullanımı olabilir.

Cladostephus verticillatus (?) [marine bottle brush] ® Cladostephus hirsutus.

Clanculus jussieui (?) [Jussieu’s chanculus] Kayalık tabanda yaşar. Boyu en çok 1,1 cm çapı 1,4 cm olabilir. Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur.

Clariidae [airbreathing catfishes] Silluriformes (yayınsılar) takımından hava soluyan yayıngiller ailesidir. Birkaç saat su dışında kalabilirler. 13 cins ve 100 kadar türü vardır. Yalnız tatlı-suda bulunurlar. Mezopotamya ve Filipinler’den Java’ya kadar yayılırlar. Sırt yüzgeçleri aralıklı ve kuyruğa kadar uzanır. 4 çift sakalları vardır. Bazı türleri kısa mesafeleri yürüyebilir. Diğer bazıları kendisini tabana gömer. Hava solumasını solungaç yayları ve labirent organıyla yaparlar.

Clinitrachus argentatus (arı balığı) [cline] Sığ sulardaki sık algler arasında yaşar. TL=10 cm olur.

Clupea harengus (ringa) [Atlantic herring, herring] Clupeidae ailesi bireyi. Taban-yüzücü (bentopelajik), sürü oluşturan (okyanodrom) okyanus-göçer balıktır. Acı suya girebilir. Ticari önemi yüksektir. Farklı şekilde işlenerek pazarlanır. Hayvansal plankton ile beslenir. Kuzey Atlas Okyanusu ve yan denizleri ile Baltık Denizi’nde birçok ırk şeklinde yayılmıştır. 11 yıla kadar yaşar, 45 cm boy ve 1 kg ağırlığa ulaşabilir. Türkiye sularında bulunmaz.

Clupeidae (Ringagiller) [herrings, shads, sardines] Işınlı-yüzgeçliler (Actinopteygii sınıfı, Clupeiformes takımı, Clupeidae ailesi 5 altaileyi (Dussumieriinae- 8 cins, Clupeinae- 8 cins, Alosinae- 7 cins, Pellonulinae- 15 cins, Dorosomatinae- 6 cins) içermektedir. Bunların dışında yeri belli olmayan (incertae sedis) 18 cins daha bulunmaktadır. Küçükten orta boya kadar balıkları barındırır. Gövde iğ biçiminde neredeyse silindiriktir. Bazen de yanlardan basıktır. Alt çene kısa fakat yukarı büküktür. Yüzgeçler yumuşak ışınlıdır. Sırt yüzgeci tektir. Kuyruk yüzgeci derin çatallıdır. Başta pul bulunmaz, bazılarında ise hiç pul bulunmaz, kolay düşen pullar çemberimsidir (sikloidtir). Yanal çizgi kısa ya da yoktur. Sırt genellikle koyu mavi-yeşil mavidir. Böğür gümüşidir. Türlerin çoğu denizel olup kıyısal kesimde yüzücüdür (pelajiktir) ve büyük sürüler oluştururlar. Birkaçı acı-suya girer. Bazıları tatlı suda bulunur. Dişler varsa küçüktür. Planktonla beslenirler. En küçükleri 2 ve en büyükleri 75 cm olabilir. Yüksek sayıda (bazıları 200,000)yumurta bırakırlar. Aile ekonomik yönden önemli türleri barındırır (Brevoortia tyrannus, Clupea harengus, Clupea harengus membras, Clupea pallasii, Sardina pilchardus).

Clupeidae ailesinin beş alt-ailesinde yer alan cinsler şunlardır:

Dussumieriinae (Dayella, Dussumieria, Etrumeus, Gilchristella, Jenkinsia, Sauvagella, Spratelloides, Spratellomorpha).

Clupeinae (Amblygaster, Clupea, Clupeonella, Escualosa, Harengula, Herklotsichthys, Lile, Opisthonema).

Alosinae (Alosa, Brevoortia, Ethmalosa, Ethmidium, Gudusia, Hilsa, Tenualosa).

Pellonulinae (Clupeichthys, Clupeoides, Congothrissa, Corica, Ehirava, Hyperlophus, Laeviscutella, Limnothrissa, Microthrissa, Minyclupeoides, Odaxothrissa, Pellonula, Poecilothrissa, Potamalosa, Potamothrissa).

Dorosomatinae (Anodontostoma, Clupanodon, Dorosoma, Gonialosa, Konisirus, Nematalosa).

Bunların dışında taksonomik durumu kesin olmayan cinsler de vardır (incertae sedis);

Chirocentrodon, Ilısha, Nannothrissa, Neoopisthopterus, Odontognathus, Opisthopterus, Platanichthys, Pliosteostoma, Raconda, Ramnogaster, Rhinosardinia, Sardina, Sardinella, Sardinops, Sierrathrissa, Sprattus, Stolothrissa, Thrattidion.

Clupeonella cultriventris (sardalya balığı, tülka, kilka, kilka balığı, tirsi, flisa balığı) [Black Sea sprat] Yüzücü (pelajik) ve yukarıgöçer (anadrom) olup 0-10 m’lerde bulunur. Balıkçılığı çok önemlidir. TL=15 cm boy ve 5 yıla kadar yaşar. Temelde acı-su formudur fakat 34 ppt tuzluluğa kadar dayanır. Beslenme ve yumurtlama göçü yapar. İki alt türü olduğu belirtilmektedir. Karadeniz ve Azov Denizinde Clupeonella cultriventris cultriventris ve Clupeonella cultriventris caspia Hazar Denizi’ndeki alt türlerdir.

Cnidaria [?] ® Knidliler.

COD (kıs) [Chemical Oxygen Demand] ® Kimyasal oksijen ihtiyacı.

Codium bursa (?) [purse codium] Yeşil algdir. Yaprağı küremsi kütle halindedir. Boyu 5 - 15 cm'dir. Türkiye'nin Ege kıyılarında bulunur. Biyokitleden metan elde edilmesinde kullanılır.

Codium coralloides (?) [crusty codium] Yeşil algdir. Alt infralitoral katta yayılır. Boyu 10 ile 20 cm arsındadır. Gizil tıbbi kullanımı vardır. Türkiye'nin Ege kıyılarında bulunur.

Codium vermilara (?) [wormlike codium] Yeşil algdir. Boyu 10 - 20 cm'dir. İnfralitoral katta yayılır. Yayılmacıdır (invasive). Potansiyel kullanımı vardır. Türkiye'nin Ege ve Karadeniz kıyılarında bulunur.

Coelenterata [coelenterates] ® Sölentereler.

Coelorhynchus coelorhynchus (boş-burun, fare balığı) [hollowsnout grenadier] Taban üstünde ve su kolonunda gezer (bentopelajiktir) fakat göçmen değildir. 90-1,250 metrelerde rastlanır. Çoğunlukla 200-500 m’lerde bulunur. Balıkçılığı önemsizdir.

coğrafi bilgi sistemi [Geographic Information System (GIS)] Yerel ya da bölgesel çalışmalarda sonuç ya da planların görsel olarak sunulabildiği bilgisayar temelli grafik programlar.

coğrafi evrilme [geographical speciation] Coğrafi uzaklık, ayrılık (yalıtılmışlık- izolasyon) süreci sonucu evrilme.

Condylactis aurantiaca (?) [golden anemone] Actiniidae ailesindendir. Boyu yaklaşık 10 cm'yi geçer. Neredeyse her zaman gömülüdür. Kumlu taban kesiminde 1 - 10 m arasında yayılır. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur.

Conger conger (mıgrı, deniz yılan balığı) [European conger] Tabansal (demersal) olup okyanus-göçerdir (okyanodrom). 0-1,170 m derinliklerde yayılır. Çoğunlukla 0-500 metreler arasında görülür. Ticari balıkçılığı vardır. Kayalık ve kumluk kesimlerde bulunur. TL=3 m boy ve 110 kg olabilir. Gece aktif ve yırtıcıdır. Yaşamında 1 kez yumurtlar. 5-15 yıl arasında cinsi olgunluğa ulaşır ve 3-8 milyon yumurta üretir.

Congridae (Mığrı-balığıgiller, Mığrıgiller) [congers, conger eels, marine eels] Actinopterygii sınıfı, Anguilliformes takımı, Congridae ailesinde 3 altaile (Bathymyrinae-6 cinste 45 tür), Congrinae–23 cinste 111 tür, Heterocongrinae 2 cinste 35 tür) yer almaktadır. Ilıman ve sıcak denizdeki kemikli balık ailesidir. Çok sayıda omuru olan uzun ve oldukça ağır (3 m, 160 kg) olup 30 yıla kadar yaşayabilen balıklardır. Ilıman ve sıcak iklimde yaşarlar. Akdeniz de 3 türü bulunur. Arkaya doğru basıklaşan gövde silindir şeklindedir. Gözler iyi gelişmiştir. Üst çene, alt çeneden hafifçe daha uzundur. Değişken şekilli ve boylu dişler her iki çenede de bulunur. Solungaç yarıkları yanaldır. Sırt ve dışkıl (anal) yüzgeçler kuyrukla birleşir. Yanal çizgi bütün halindedir, pulsuzdur. Renk genellikle donuk esmer ya da gridir. Mığrıgillere kıyıdan 2,000 m derinliğe kadar rastlanır. Daha çok 800 m civarında bulunurlar. Taşlık ve kayalıkların oyuklarında dururlar. Etçil (karnivor) olup her türlü besini alırlar. Etleri yenilebilir ve kıymetlidir. Balıklar ve omurgasızlarla beslenirler. Bazı türleri geceleri aktiftir. Diğer yılan-balıksılar gibi uzak mesafe göçleri yoktur. Üremek için göç etmezler derine inerler. Yumurtaları tabansal (demersal) fakat kurtçukları (larvaları) yüzücüdür (pelajiktir). Sularımızda en çok mığrı balığına (Conger conger) rastlanmaktadır.

complemental male [cüce-erkek] Genellikle yozlaşmış (dejenere) olup dişi üzerine yapışmış olarak yaşayan küçük erkek. Nadiren parazit erkek olarak da anılmaktadır. Bazı Ceratiidae bireylerinde görülmektedir.

Copepoda [copepods] ® Kürekayaklılar (kopepodlar).

Corallina elongata (?) [rough coral moss] Sin. Corallina mediterranea. Kırmızı algdir. Pembemsi ya da sarı renklidir. Kayalara sabitlenmiş olup sert (kireçleşmiş) yapılıdır. Çok eksenlidir. Büyüme uçtadır. Üreme trigenetiktir. Boyu çoğunlukla 2-12 cm'dir. Kıyısal kesimde sert katman üzerinde koloni oluşturur. Türkiye'de Orta Ege ve Karadeniz kıyısında yaşar. Elle toplanır, eczacılıkta kullanılır. Türün Corallina officinalis ile karıştırılması mümkündür.

Corallina mediterranea (?) [rough coral moss] ® Corallina elongata.

Coralliophila alaucoides (?) [lamellose coral-shell] Sin. Coralliophila lamellosa. Cirkalitoralin kayalık, çamurlu tabanında yaygın bulunur. Boyu en çok 2,5 cm'dir. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur.

Coralliophila babelis (?) [Babel’s latiaxis] ® Latiaxis babelis.

Coralliophila brevis (?) [short coral-shell] Ender türdür. Boyu en çok 2,3 cm olabilir. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur.

Coralliophila lamellosa (?) [lamellose coral-shell] ® Coralliophila alaucoides.

Coralliophila meyendorffi (?) [Meyendorff’s coral-shell] İnfralitoralin üst kısmında çamurlu ve döküntülü tabanda yaygındır. Boyu en çok 3,8 cm olabilir. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur.

Coralliophilidae (?) [?] Kabuk küremsidir. sarmal yapı iyi gelişmiştir. Kule basamaklı ve sifonsal kanallıdır. Yontusu güzeldir. Kabuk ağzı kapağı yoktur.

Corallium rubrum (kırmızı mercan) [Sardinia coral; precious coral; red coral] Gorgonaria takımı Coralliidae ailesi bireyidir. Mercanlar tropik ve alt tropik sularda birkaç bin metre derinliğe kadar yayılmaktadır. Kurtçukların yayılmasında medüz evresi yoktur. İlkel algılama ve koloniyi uyarma sistemleri vardır. Planktonu filtreleyerek beslenir. Poliplerin kabuğu içerisinde (gastro-dermal) bağlantı kanalları bulunur. Gelişmeleri (büyümeleri) yavaştır. Kalker iskeleti oluşturmak çok zaman alır. Corallium cinsindeki 27 türden yalnız 1 tür (C. rubrum) Akdeniz'de yaşar. C. rubrum sert dallı koloniler oluşturur. Rengi aslında koyu kırmızı, nadiren pembe ya da beyazdır. Bazı kolonilerinin boyu 20 cm'ye ulaşabilir. Tomurcuklanma ve eşeyli (cinsi yoldan) çoğalır. Balıkçılık baskısı kolonilerin yitirilmesine yol açmıştır. Kırmızı mercanlar az ışık alan kayaların üzerinde yaşarlar. Doğ Akdeniz'de varlığı tartışmalıdır ancak bir olasılıkla da gerçekten vardır. Mercanlar dalgıç marifetiyle toplanır. Kuyumculukta mücevher üretilir.

Coriolis [Gaspard Gustave de Coriolis] ® Gaspard Gustave de Coriolis.

Coriolis kuvveti [Coriolis force] Hareket halindeki rüzgârın ya da suyun dünyanın dönmesi nedeniyle yönünü değiştirmesine denir. Bu dünyanın dönmesinin bir sonucudur.

Coris julis (gün balığı, güneş balığı, yunker balığı, gelin balığı) [Mediterranean rainbow wrasse] Balıkçılığı önemsizdir. En çok TL=35 cm olabilir. 0-120 m derinliklerde, kıyısal kuşakta bulunur. Çoğunlukla tek bazen gruplar halinde kayalığa yakın yüzerler. Gece ve korku anında kuma gömülür. Protogirdir yani önce dişidir sonra erkek olur. 18 cm’den büyük bireylerin hepsi erkektir. Yumurtaları yüzücüdür (pelajiktir).

corona [crown] Taç.

corpus [body] Canlı ya da cansız gövde.

corum (cürüm) [?] Kalabalık anlamındandır ve İstanbul ve İzmit’te uskumruların karaya vurmasına verilen addır. Terim aynı zamanda balık sürüsü karşılığı olarak da kullanılmaktadır.

Coryphaena hippurus (lambuga, lampuka, yaldızlıuskumruazmanı balığı) [common dolphinfish] Okyanus-göçer (okyanodrom) ve yüzücü (pelajik) bir balıktır. TL=210 cm ve 40 kg ağırlıkta olabilir. Balıkçılığı önemlidir. Sürü oluşturur. Açıkta yumurtlar. Suda yüzen malzemeye cezp olur.

Coryphaenidae (Lambugagiller, Yaldızlı-uskumru-azmanıgiller) [dolphinfishes] Actinopterygii sınıfı, Perciformes takımı, Coryphaenidae ailesi, Coryphaena cinsinde 2 türü yer almaktadır. Uzun ve basık balıklardır. Yetişkin erkeklerde alın kemiği gelişmiş çıkıntılıdır. Ağız iridir, dişler incedir. Neredeyse kuyruğa dek uzayan sırt ve dışkıl (anal) yüzgeçleri uzundur. Göğüs yüzgeçleri orak şeklindedir. Kuyruk yüzgeci derin çatallıdır. Yanal çizgi göğüs yüzgeci üstünde belirgin bir eğriliğe sahiptir. Canlıyken sırt parlak metalik mavi-yeşildir. Ölümden sonra hızla gri-yeşil renge dönüşür. Böğürler gümüşi, nokta şeklinde siyah lekelidir. Akdeniz’de iki türüne de rastlanır. Açıklarda üstte yüzücüdür (epipelajiktir). Kıyıya tesadüfen yaklaşır. Suda yüzen kalıntıların altında küçük gruplar halinde toplanır. Üreme açık denizde gerçekleşir. Yumurta ve larvalar yüzücüdür. Özellikle balıklarla aynı zamanda kabuklular ve kalamarlarla beslenirler.

Coryphoblennius galerita (horozbina) [Montagu's blenny] Tabansaldır (demersaldır). TL=8 cm olabilir. Balıkçılığı yoktur. Dalga etkisi altındaki kayalık kıyıda yaşar. Su dışında kayaların altında ve arasında hava soluyarak kalabilir. Yumurtaları yapışkan ve tabansaldır.

Cottidae (Dereiskorpitigiller) [cottids] Actinopterygii sınıfı, Scorpaeniformes takımı, Cottoidei alttakımı, Cottoidea üstailesi, Cottidae ailesi 70 cinste yaklaşık 300 türü barındırmaktadır. Çoğunluğu denizel olmak üzere tabansal balıklardır. Tatlı-suda yaşayan türleri birkaç tanedir. Bir tür acı-suda yaşar. Sığ kıyısal kuzeyli ve kuzey kutupsal sularda da bulunurlar. Tür çeşitliliği Büyük Okyanus’un kuzey kesimlerinde yüksektir. Boyları küçük balıklardır (10-72 cm). Akdeniz’de bir tür yaşar. Sert ve yumuşak ışınlı iki sırt yüzgeci ayrıdır. Koyu renklidirler. Dikey şeritli olabilirler. Yüzgeçler genelde koyu renkli lekelidir. Küçük tabancıl (bentik) kabuklularla, çok-kıllılarla yumuşakçalarla, yılan-yıldızlarıyla ve küçük balıklarla beslenirler.

coxa [kalça] Böcek bacağının ekli olduğu kalça.

CPOM (kıs) [Coarse Particulate Organic Matter] Büyük parçacıklı organik madde.

CPUE (kıs) [catch per unit effort] ® Birim av.

CPY (kıs) [Current Potential Yield] ® Güncel potensiyal ürün.

Crangon crangon (çalı karidesi, teke) [common shrimp] Sin. Crangon vulgaris. Kabuklular (Crustacea) altkabilesi, Onayaklı (Decapoda) takımı Crangonidae ailesinde Crangon cinsi bir türdür. İskandinavya’dan Akdeniz sular sistemine kadar yayılmış olup ticari balıkçılığı önemli küçük boylu bir karidestir. Erinleri 3-5 cm boya ulaşır. Kumsu esmer renkte olup bulunduğu bölgeye göre farklı renkte olabilir. Sığ suda ve acı-suda bulunur. Kumlu çamurlu tabanda demersaldir. 0 - 20 m derinliklerde yayılır. Gece beslenir. Gündüz tabana gömülür, yalnız antenleri dışarıda kalır. Türkiye'nin tüm kıyılarında bulunur. Bazı Akdeniz ülkelerinde avcılığı vardır. Olta yemi olarak kullanılır.

Crangon vulgaris (çalıkaridesi, teke) [common shrimp] ® Crangon crangon.

Crangonidae (?) [crangonid shrimps] Silindir şekilli küçük karideslerdir. Yürüme bacaklarının (pereiopod) ilk çifti birbirine eşittir, izleyen bacaklardan güçlüdür ve kuvvetli yalancı kıskaç (subchela) taşır. Rengi gri-esmer, yeşilimsi ya da kırmızımsı esmer ya da tekdüzedir. Sığ sularda kumlu çamurlu taban üstünde yaşarlar. Bazı türleri 500 m'ye biraz fazlasına inebilir. Akdeniz sular sisteminde 11 türü yaşamakta olup bunlardan ancak üçü balıkçılığın ilgi alanına girer.

Crenidens crenidens (?) [karenteen seabream] Tabansal (demersal) balık olup TL=30 cm boya ulaşabilir. Balıkçılığı vardır. Sığ kıyısal sularda avlanır. Çamurlu sakin suları tercih eder.

Crepidula gibbosa (?) [slipper limpet crepidula] Sin. Crepidula moulinsi. İnfralitoral ve cirkalitoral katlarda diğer boş kabuklar üzeride yaygın türdür. Boyu en çok 3,5 cm, yüksekliği ise 0,6 cm kadardır. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur.

Crepidula moulinsi (?) [slipper limpet crepidula] ® Crepidula gibbosa.

Crepidula unguiformis (?) [nail-shaped crepidule] İnfralitoral ve cirkalitoral katlarda diğer boş kabuklar üzeride yaygın türdür. Boyu en çok 2,7 cm, yüksekliği 0,4 cm kadardır. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege kıyılarında bulunur.

Crinoidea [feather stars, sea lilies] ® Deniz laleleri.

Crossopterygii [Crossopterygii, lobe-finned fish] ® Saçakyüzgeçliler.

Crustacea [?] ® Kabuklular.

CTD (kıs) [Conductivity Temperature Depth] İletkenlik, sıcaklık ve derinlik ve bunları ölçen cihaz.

ctenoid [comblike] ® Taraksı (ktenoid).

Ctenolabrus rupestris (çırçır balığı, taraklı guban balığı, taraklıçırçır balığı, ot balığı) [goldsinny-wrasse] Balıkçılığı kişisel tüketim düzeyindedir. En çok TL=18 cm ve 8 yaşında olabilir. 1-50 m derinliklerde otla kaplı kayalıklarda yaşar. Yazın çoğalır. Erkek yumurtaları korur.

Ctenophora (Taraklılar) [comb jellies] Tentaculata ve Nuda olmak üzere iki sınıfa ayrılır ve toplam 100 kadar türü kapsar. Tentaculata Cydippida, Platyctenida, Ganeshida, Thalassocalycida, Lobata, Cestida olmak üzere 6 takıma ayrılır. Nuda’da ise yalnız Beroida takımı vardır. Sınıflandırılmalarında sorunlar henüz giderilmiş sayılmaz. İngilizce isim medüzsüleri (jölelileri) anımsatmakta ise de Taraklılar medüzsü değildirler. Vücutları ışınsal (radial) simetrik olup genellikle renksizdirler. Renk ortak yaşadıkları yosunlardan (alglerden) kaynaklanmaktadır. Statosistler denge organıdır. Çoğu türde karşılıklı uzayabilen dokunaçlar bulunur. Dokunaçların kenarlarında colloblast denilen gözeler (hücreler) bulunur. Bunlara besin maddesi değdiğinde bu göze (hücre) patlayarak açılır ve yapışkan iplikçikler çıkar. Taraklılar, kopan kısımlarını, umulmayacak oranda yenileyebilirler. Suyun hareketiyle hareket ederler. Kısa mesafeyi ise yüzebilirler. Yırtıcıdırlar. Plankton, kurtçuk (larva), solucanlar, kabuklular ve hatta bazen küçük balıklarla beslenirler. Yaklaşık 35 türü tabanda yaşar. Erseliktirler (hermafrodittirler) ve çoğunluğu eşeyli (cinsi) çoğalırlar. İstilacı türlerdir. Türkiye sularında en son bilinen istilacı tür ise Mnemiopsis leidyi olup Karadeniz’e Atlas Okyanusu’ndan taşınmıştır. Bir diğeri Mnemiopsis ile beslenen ve Karadeniz’e geçen Beroe ovata’dır.

Curt Kosswig [Curt Kosswig] ® Kosswig.

cürüm [?] ® Corum.

Cyanophyta [blue-green algae] ® Mavi-yeşil-yosunlar.

Cyclichthys spilostylus (?) [spotbase burrfish] Actinopterygii sınıfı, Tetradontiformes takımı, Diodontidae ailesinden bir balıktır. Kızıl Deniz, Hint ve Büyük Okyanus’ta Avustralya’dan ve Filipinlere kadar yayılmıştır. Akdeniz’e Kızıldeniz’den göçmüştür. Kıyısal sularda 3-90 m derinliklerde görülür. Gece aktiftir, tek gezer, gençleri yüzücüdür (pelajik). Sert kabuklu omurgasızlar (yumuşakçalar, kabuklular ve deniz kestaneleri ile beslenir. Eti ağılıdır (zehirlidir) tetrodotoxin! Isırarak önemli yara oluşturabilir.

Cyclope neritea (?) [cyclope nassa] İnfralitoralin kumlu çamurlu tabanında yaşar. Boyu en çok 0,9 cm, çağı 1,4 cm olur. Türkiye'nin tüm kıyılarında bulunur. Avcılığı vardır.

Cyclopteridae (Yuvarlakyüzgeçliler) [lumpfishes] Vücut küremsidir. 18 cinste yer alan 26 tür yalnız kuzey yarım kürde sığ deniz tabanında yaşar. Karın yüzgeçleri vantuz şeklini almıştır. Yumurtlayarak çoğalırlar. Çoğunda erkek yumurtaları bekler.

Cyclostomata [?] ® Yuvarlakağızlılar.

Cyclothone braueri (ışık balığı) [garrick] En çok 4 cm civarında olabilir. Bir yıl kadar yaşar. Taban üstünde asılı ya da su kolonunda gezer (bentopelajik). 10-200 metre derinliklerde rastlanır. Balıkçılığı yoktur. Cinsiyetler açısından çift-yapısallık (yani seksüel dimorfizm) gösterir. Dişiler büyük, erkekler küçüktür.

Cymatiidae (?) [tritons] Kabuk iğ yapılıdır. Dış deri tüylüdür. Kabuk ağzı açıklığı bir kanalla uzamıştır; dudak sıklıkla nasırla ya da koruyucuyla kalınlaşmıştır. Kabuk ağzı kapağı nasırsı ve ovaldir. Sıcak sularda yaşarlar. Gece aktiftirler. Etoburdurlar. Daha çok deniz yıldızları ile beslenirler.

Cynoglossidae (Sivri-kuyruklu-dilbalığıgiller) [tonguefishes] Actinopterygii sınıfı, Pleuronectiformes takımı, Soleoidei alttakımı, Cynoglossidae ailesinin üç cinsinde (Cynoglossus 61, Paraplagusia 6, Symphurus 71) toplam 138 tür yer almaktadır. Gözleri solda yassı balıklardır. Gövde çok basıktır. Yüz yuvarlaklaşmıştır; ağız küçüktür, kancalıdır. Dişler küçük ve incedir. Ön solungaç kapağı görünmez, deri pullarla kaplıdır. Yüzgeçlerde sert ışın yoktur. Göğüs ve karın yüzgeçleri bulunmaz. Yanal çizgi alttadır ve üstte yoktur (Symphurus), ya da sadece üst tarafta gelişmiştir. Üst kahverengimsidir, gövde üzerinde değişken izler vardır. Alt taraf beyazdır. Renkler aynı türde bile değişkendir. Çoğunlukla ılıman ve tropikal denizlerde, kıta sahanlığının çamurlu tabanında ama 1,000 m’den de derinde tabansal balıklardır. Akdeniz’de iki cins ve 3 tür bulunmaktadır.

Cynoglossus sinus arabici (sivrikuyruk dil) [Red sea tonguesole] Tabansaldır (demersaldır) ve TL=11 cm olabilir. 135 m’den daha derinde rastlanmamıştır.

Cyprinidae (Sazangiller) [cyprinids] Işınlı-yüzgeçliler (Actinopterygii) sınıfı Sazansılar (Cypriniformes) takımının tatlı-sularda yaşayan en geniş ailesidir. 200 cinsi ve 2,000’den fazla türü bilinmektedir. Ailenin en büyük bireyi olan azmansazan (Catlocarpio siamensis) 3 m boya ulaşır. Buna karşın birçok türü 5 cm’den küçüktür. Yumurtlamayla çoğalırlar (ovipardırlar).

Cyprinodontidae (Dişlisazangiller) [pupfishes, toothcarps, killifishes] Sazansılar (Cyprinodontiformes) takımının bir ailesi olup Aphanius, Cualac, Cubanichthys, Cyprinodon, Floridichthys, Garmanella, Jordanella, Lebias, Megupsilon, Orestias olmak üzere 10 cins ve 128 türü barındırmaktadır. Kuzey ve güney Amerika ve Karayipler’de yayılmışlardır. Çoğu tatlı ve acı-suda yaşar.

Cyprinus carpio carpio (sazan, pullu sazan, adi sazan) [common carp] Işınlı-yüzgeçliler (Actinopterygii) sınıfı Sazansılar (Cypriniformes) takımı Sazangiller (Cyprinidae) ailesindendir. Bilimsel ad olarak Cyprinus carpio da kullanılmaktadır. Boyu TL=130-140 cm, ağırlığı 37 kg kadar olabilir. Kayıt edilen en yaşlı bireyi 20 yıllık olmasına karşın sazanların çok daha uzun yaşadığı bilinmektedir. Taban üstünde ve ırmak-göçerdir (potamadrom). Acı-suya girer. Ticari balıkçılığı ve yetiştiriciliği önemlidir. Taşıma ve aşılama yoluyla dünyaya yayılmıştır. Bulanık suları tercih eder. 3-35⁰C’ler arasında yaşar. Et-ot-oburdur (omnivordur) ve her şeyi yer. Yumurtaları yapışkandır. Yumurtlama sığ suda olur.

Cystoclonium purpureum (?) [marine bindweed] Kırmızı algdir. Yaprağı tüysü ve kırmızıdır. Tek eksenlidir. Büyüme uçtadır. Üreme trigenetiktir. Boyu 15 - 20 cm arasındadır. Diğer alglerin üstünde görülür. Sert alt katmanda koloni oluşturur. Türkiye'nin İğneada kesiminde bulunabilir. Elle toplanır, jöle kaynağı olarak kullanılmaktadır.

Cystoseira aurantia (?) [golden Cystoseira] ® Cystoseira barbata.

Cystoseira barbata (?) [golden Cystoseira] Sin. Cystoseira hopii, Cystoseira aurantia. Esmer algdir. Rengi, altın-kahvedir. Gövde daimi olup dallanabilir. Tek eksenlidir. Büyüme uçta gerçekleşir. Ayda 1 - 2 cm büyür. Doğal ya da kazaen çelikleme ile yayılabilir. Kütükten filizlenebilir. Eşeyli üreme erdişi (hermafrodit) konseptakldan (conceptacles) döllenmiş yumurtaların dışarı verilmesiyle olur. Boyu 1 metreyi geçebilir. Gel-git kuşağı altında sert malzemeye yapışık bulunur. Sıcaklık, tuzluluk ve organik kirliliğe uyum sağlar. Türkiye'nin Ege ve Karadeniz kıyılarında bulunur. Alginatlarca zengindir. Kültür deneyleri yapılmaktadır.

Cystoseira hopii (?) [golden Cystoseira] ® Cystoseira barbata.

Cytherea chione (?) [smooth callista] ® Callista chione.